BM iklim zirvesine ev sahipliği yapan/yapacak üç ülke, küresel ısınmayı 1.5 derecede sınırlamak için bir “troika” (üçlü yönetim) oluşturacak.
Birleşmiş Milletler (BM) iklim zirvelerinin eski ve gelecekteki ev sahipleri olan Birleşik Arap Emirlikleri, Azerbaycan ve Brezilya, küresel ısınmayı 1,5 derece ile sınırlandırmak adına uluslararası bir anlaşma için güçlerini birleştiriyor.
Salı günü, 28. Taraflar Konferansı (COP28) Başkanı BAE, 2025’te Brezilya’nın Belem kentinde düzenlenecek COP30 zirvesinde daha iddialı karbondioksit azaltım taahhütlerinin verilmesini sağlamaya odaklanacak bir “troyka” oluşturacağını duyurdu. Azerbaycan ise bu yıl Kasım ayındaki COP29’a ev sahipliği yapacak.
2015 yılında yaklaşık 200 hükümet, küresel ısınmayı 1,5 derece ile sınırlandırmayı amaçlayan benzeri görülmemiş Paris İklim Anlaşması’nı imzalamıştı. Küresel seragazı emisyonları artmaya devam ettikçe bu hedef hızla ulaşılamaz hale geliyor. Ülkelerin gelecek iklim hedefleri, küresel ısınmayı 1.5 derecede sınırlandırmak adına oldukça önemli.
COP28’de varılan nihai anlaşmaya göre, troyka ortaklığının “ulusal olarak belirlenen katkıların bir sonraki turunda motivasyonu teşvik etmek için uluslararası işbirliğini ve uluslararası kolaylaştırıcı ortamı önemli ölçüde geliştirmesi” gerekiyor.
Geçtiğimiz hafta Avrupalı iklim gözlemcileri, küresel ısınmanın 12 aylık bir süre içinde ilk kez 1,5 derecelik sıcaklıkları aştığını bildirdi; bilim insanları bunu “insanlığa bir uyarı” olarak nitelendirdi.
Fırtınalar, kuraklık ve yangınlar, iklim değişikliğinin yanı sıra doğu Pasifik Okyanusu’ndaki yüzey sularını ısıtan El Nino hava fenomeni nedeniyle gezegeni olumsuz etkiledi; 2023, 1850’ye kadar uzanan küresel kayıtlara göre gezegenin en sıcak yılı oldu.
COP28 Başkanı Al Jaber yaptığı açıklamada, “Troyka, 1,5 derece hedefini Bakü’den Belem ve ötesine kadar görünür tutmak için gereken işbirliği ve sürekliliğe sahip olmamıza yardımcı oluyor” dedi.
BM tahminlerine göre, mevcut iklim taahhütleri dikkate alındığında, dünya bu yüzyılda hâlâ 2,5 ila 2,9 derece arasında ısınma yolunda ilerliyor. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’ne (IPCC) göre 1,5 derece sınırına muhtemelen 2030 ile 2035 arasında ulaşılacak.
Ufak İlerleme
COP28’de dünya fosil yakıtlardan “uzaklaşmaya” karar verdi. Buna karşın müzakerelerde büyük bir çıkmaz noktası olan gelişmekte olan ülkelere finansal akışların açılması konusunda ilerleme sağlanmadı. Finansman konusu Azerbaycan’ın Bakü kentindeki COP29’un ana teması olacak.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’ne (OECD) göre zengin ülkeler, yıllık 100 milyar dolarlık iklim finansmanı taahhütlerini yerine getirmiyor.
BM’nin iklim finansmanı konusundaki üst düzey uzman grubu 2022’de, Çin hariç gelişmekte olan ülkelerin 2030 yılına kadar temiz enerji ve iklim direnci için yılda yaklaşık 2,4 trilyon dolar harcaması gerektiğini ve bu miktarın mevcut seviyelerin dört katı olduğunu söyledi.
COP29 Başkanı olarak atanan Azerbaycan Ekoloji ve Doğal Kaynaklar Bakanı Muhtar Babayev, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki köprüyü güçlendirerek 1.5 derece hedefine ulaşma çabalarını güçlendireceklerini belirtti ve ekledi: “Bunun için, iklim krizinin boyutunu ve aciliyetini yansıtan yeni bir iklim finansmanı hedefi belirlemek önemli olacak.”
