Paris Anlaşması ile beraber iklim finansmanında en kritik organ haline gelen Yeşil İklim Fonu (GCF) 19. Yönetim Kurulu toplantısı gerçekleştirildi. Toplantıda bütçeleri toplamda 1 milyar doları aşan 23 yeni projeye finansman kararı onaylanırken, finanse edilecek projelerde aranacak çevresel-sosyal kriterler ve yerli halklara ilişkin politikaları da kabul edildi.
Gelişmiş ülkelerin gelişmekte olan ülkelere iklim değişikliği ile mücadele için finansman sağlama yükümlülüğü Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) ve Paris Anlaşması kapsamındaki en kritik maddelerden… Bu finansman akışının en önemli kavşağı bilindiği üzere Yeşil İklim Fonu. Fonun 19. Yönetim Kurulu toplantısı gerçekleştirildi. Toplantıda, bütçesi toplamda 1 milyar doları aşan 23 yeni projeye finansman kararı onaylanırken, finanse edilecek projelerde aranacak çevresel-sosyal kriterler ve yerli halklara ilişkin politika prensipleri de kabul edildi. Yeni kabul edilen projelerle beraber Yeşil İklim Fonu proje portfolyosu toplam bütçesi 3.7 milyar dolar olan 76 projeye genişledi.
Yeşil İklim Fonu Yönetim Kurulu 2018 yılı için Eş-sekreterlik pozisyonlarına gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeleri temsilen İsveçli Diplomat ve Elçi Lennart Båge ve Paris Anlaşması’nı tepkilere rağmen çok geç imzalayan ancak anlaşmaya hızla taraf olan Nikaragua’dan iklim müzakerecisi Dr. Paul Oquist’i seçti. Yeşil İklim Fonu’nun operasyonlarını güçlendirecek bir takım politika kararlarının (Yerli Halklar Politikası, Çevresel ve Sosyal Politika) alındığı 19. kurul toplantısında Yeşil İklim Fonu’na hazırlık programı kapsamında gelişmekte olan ülkeler için 60 milyon dolar ek kaynak da onaylanmış oldu. Yeni Eş-sekreter Dr. Paul Oquist’in deyişine göre oldukça olumlu geçen toplantıda toplamda 1 milyar dolarlık bütçeye sahip 23 yeni projenin finanse edilmesi kararlaştırıldı. Kurulda aynı zamanda Basitleştirilmiş Onay Süreci adı verilen, gelişmekte olan ülkelerin daha az bürokrasi ile daha küçük ölçekli başvurular yapabilmesine olanak tanıyacak yeni bir başvuru çerçevesi kabul görmüş oldu. Kurul, Toplumsal Cinsiyet ve Sosyal İçermeye ilişkin kararları almayı ise ertelemeyi seçti. Yeşil İklim Fonu’nda azalan kaynakların gelişmiş ülkelerce yenilenmesi (replenishment) kararı da ABD’nin güçlü itirazları nedeni ile sonraya bırakıldı.
“Kabul edilen 23 projenin hemen hepsi küresel kuzeyden olan akredite tüzel kişilikler üzerinden finanse edilecek. Gelişmekte olan ülkelerin ve STK’ların bu noktaya temel itirazı şu: finansal kaynakların neredeyse tamamının gelişmiş ülkelerin egemenliğinde olan kurumlar aracılığı ile dağıtılmasının kendi kurumsal kapasitelerini güçlendirmekten çok ilgili ülkelerin uzmanlarına yaradığını düşünüyorlar.”
Kabul Edilen Projeler Neler?
Yeşil İklim Fonu 19. Yönetim Kurulu Toplantısında finanse edilmesi kararlaştırılan projeler ve finanse edilecek bütçeleri şu şekilde:
- Grenada’da İklime Dayanıklı Su Sektörü, 42.16 milyon dolar
- Barbados’ta Sürdürülebilirlik için Su Sektörü ve İklim Değişikliğine Dayanıklılık Bağı, 27.61 milyon dolar
- Doğu Karayipler Küçük Ada Devletlerinde Entegre Fiziksel Adaptasyon ve Toplum Dayanıklılığı için Kamu, Özel ve Sivil Toplumda İyileştirilmiş Doğrudan Erişim Pilot Projesi, 20 milyon dolar
- Paraguay’da Yoksulluk, Yeniden Ormanlaştırma, Enerji ve İklim Değişikliği, 25.06 milyon dolar
- Paraguay’da Özel Sektör Sanayide Enerji Verimliliği Yatırımlarını Teşvik Etmek, 23 milyon dolar
- Arjantin’de Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği Yatırımları için Finansman ve Risk Azaltım Enstrümanlarının Desteklenmesi, 103 milyon dolar
- Brezilya’da Enerji Verimli Şehirler için Finansal Enstrümanlar, 195 milyon dolar
- Marşal Adaları, Pasifik’te İklim Değişikliğine Dayanıklılık Projesi 2. Fazı, 25 milyon dolar
- Tacikistan’ın Dağlık Coğrafyalarındaki Hassas ve Gıda Güvencesiz Toplulukların Kapasite Geliştirme ve Geçim Biçimlerinin Çeşitlendirilmesiyle İklim Değişikliğine Dayanıklılıklarının Arttırılması, 9.27 milyon dolar
- Gürcistan’da İklim Bilgisinin Kullanılması ve Çoklu Tehlike Erken Uyarı Sisteminin Ölçeklendirilmesi, 27.05 milyon dolar
- Bangladeş’te Başta Kadınlar Olmak Üzere Kıyı Kesimlerinde Yaşayan Toplulukların İklim Değişikliği Kaynaklı Toprak Tuzlanmasıyla Başa Çıkılabilmesi Amacıyla Uyum Kapasitesinin Güçlendirilmesi, 24.98 milyon dolar
- Bangladeş Küresel Temiz Pişirme Programı, 20 milyon dolar
- Vietnam’da Sanayi Teşebbüslerinde Enerji Verimliliğini Ölçeklendirmek, 86.30 milyon dolar
- Zambiya’da Tarımdan Geçimini Sağlayan Agroekoloji Bölgelerinde İklim Değişikliğine Dayanıklılığı Arttırmak (1 ve 2. faz), 32 milyon dolar
- Kuzey Rwanda’da Kırsal toplulukların İklim Değişikliğine Dayanıklılığını Arttırmak, 32.79 milyon dolar
- Afrika Hidrometeoroloji Programı – Sahra Altı Afrika’da İklim Değişikliğine Dayanıklılığı Arttırmak: Burkina Faso Ülke Projesi, 22.5 milyon dolar
- Tacikistan Devlet Hidrometeoroloji Ajansı’nın Kurumsal Gelişimi, 5 milyon dolar
- Kamboçya’da İklim-dostu Tarım Sektörü Değer Zincirleri Projesi, 40 milyon dolar
- Moğolistan Yeşil, Düşük Bütçeli, İklim Değişikliğine Dayanıklı Konut ve Kentsel Yenilenme Projesi, 145 milyon dolar
- Gana, Nijerya ve Uganda Acumen İklim Değişikliğine Dayanıklı Tarım Fonu (ARAF), 26 milyon dolar
- Zambiya Yenilenebilir Enerji Finansman Çerçevesi, 52.5 milyon dolar
- Hindistan’da Ticari, Sanayi ve Konut Sektörlerinde Çatı Tipi Güneş Enerjisi için Kredi, 100 milyon dolar
- Namibya’da Küçük Çiftlik Sahiplerinin Ekosistem ve Mera Yönetim Pratiklerini İyileştirmek, 9.3 milyon dolar
Kararlar Nasıl Karşılandı?
Sekretarya, akredite kurumlar, atanmış ulusal tüzel kişiler, sivil toplum, özel sektör ve uluslararası kurumlardan gelen yaklaşık 350 temsilciden oluşan ve canlı yayınlanan Yeşil İklim Fonu 19. Yönetim Kurulu Toplantısı, kararları dolayısı ile gelişmekte olan ülkeler ve sivil toplumdan çeşitli eleştiriler de aldı. Bunların en önemlisi, daha önceki yazımda da belirttiğim (ve bir anlamda hazır kapasite sebebiyle beklenen şekilde) BM ajanslarının ve kalkınma finansmanı kurumlarının GCF portfolyosundaki ağırlığı üzerine… Örneğin kabul edilen 23 projenin hemen hepsi bu kategoriye giren akredite tüzel kişilikler üzerinden finanse edilecek. Gelişmekte olan ülkelerin ve STK’ların bu noktaya temel itirazı şu: finansal kaynakların neredeyse tamamının gelişmiş ülkelerin egemenliğinde olan bu kurumlar aracılığı ile dağıtılmasının kendi kurumsal kapasitelerini güçlendirmekten çok ilgili ülkelerin uzmanlarına yaradığını düşünüyorlar. Bunun yanında ABD’nin Yeşil İklim Fonu’na gelişmiş ülkelerin yeni katkıları konusundaki kararı erteletmesi, eleştiri oklarının bir diğer hedefi oldu.
Notlar: Hatırlanacağı üzere Türkiye’nin Yeşil İklim Fonu’ndan yararlanma şansı Paris Anlaşması ile başlayan süreçte şimdilik mümkün gözükmüyor. Bir sonraki toplantı 1-4 Temmuz 2018’de Songdo, Güney Kore’de gerçekleştirilecek.
