Geçtiğimiz yıl Polonya’nın Katowice kentinde düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Zirvesi’nde yaşananları İklim Haber okuyucuları için derledik.
Önümüzdeki hafta Pazartesi günü (2 Aralık) İspanya’nın başkenti Madrid’de başlayacak ve 12 Aralık’a kadar devam edecek COP25 Zirvesi’nden önce hafızaları tazelemek adına 2-15 Aralık 2018’te Polonya’nın Katowice kentinde düzenlenen COP24’te neler yaşandığını İklim Haber okuyucuları adına derledik.
Ülkeler, Katowice’ye 1,5 Derece Raporu’nun ortaya koyduğu “12 yılımız kaldı” uyarısı ile gelmişlerdi. İklim değişikliği ile mücadelenin aciliyetinin ortaya konduğu bu çalışmanın ışığında düzenlenen zirveden umut vaat eden kararlar çıktı.
Zirve sonucunda ülkeler, küresel iklim eylemini daha şeffaf ve detaylı bir biçimde incelemeyi olanaklı kılan ortak kurallarda mutabık kaldılar. Böylelikle zirve, iklim eylemini hızlandırmak için ülkeler ile yurttaşlar, iş dünyası ve yatırımcılar arasındaki güveni tazeledi. Kural Kitabı’nın dışında, ülkeler aynı zamanda 2020 yılına kadar mevcut iklim hedeflerini içeren Ulusal Katkı Beyanı (NDC) belgelerini yenilemek konusunda da anlaşmış, bu yenilenmiş hedefleri sunmak için Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin 2019 yılında iklim konusunda özel düzenleyeceği zirvede bir araya gelmeye de karar vermişlerdi. İklim Eylemi Zirve’sinde her ne kadar beklenen düzeyde hedefler sunulmasa da iklim krizinin geleceğini önemli oranda etkileyecek duyurular yapıldı.
Kural Kitabı ile birlikte 2020 öncesi iklim hedeflerini yenileme kararı, küresel düzeyde seragazı emisyonlarını azaltmak için çok önemli bir adım olarak kabul ediliyor. Bilimsel araştırmalar, seragazı emisyonlarının tekrardan artışa geçtiğini gösterirken, IPCC’nin özel raporuna göre, dünyanın 1,5 derece hedefini tutturabilmesi için sadece 12 yılı var.
Türkiye’nin taleplerinde geçtiğimiz yıl somut sonuç alınmadı. Birleşmiş Milletler Çerçeve Sözleşmesi’ne göre Türkiye EK-1 ülkesi olarak, yani kalkınmış ülke olarak sınıflandırılıyor. Türkiye ise Paris Anlaşması kapsamında “kalkınmakta olan ülke” olarak sınıflandırılmayı talep ediyor.
Türkiye COP24’e EK-1’den çıkma talebi ile gelmiş, bu talebe karşı Başkanlık, Avrupa Birliği adına Fransız Büyükelçi Brigitte Collet’i ikili görüşmeler ile sorunu çözüme kavuşturmak için görevlendirilmişti. Collet, konuşmasında Türkiye’nin sorunu çözmek için gösterdiği iyi niyete ve çabalara dikkat çekerken, tarafların uzlaşamadığını iletti. Bu talebe özellikle kalkınmakta olan ülkelerden itiraz geldiği belirtiliyor. Collet konuşmasında, Türkiye’nin uzlaşmacı ve yapıcı tavrına dikkat çekerken, konsensüs ve uzlaşma için yeterli zamanın olmadığını söylemişti.
Bunun dışında Türkiye, ilk defa kamuoyu önünde 1,5 Derece Raporu’na atıfta bulundu. COP24’te konuşma yapan Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum “IPPC’nin 1,5 Derece Raporu, iklim değişikliği eyleminin aciliyetini ortaya koyuyor” dedi.
COP24’te Yaşanan Gelişmeler:
Ulusal Niyet Katkı Beyanlarına (NDC) dair gelişmeler şu şekilde sıralanabilir:
- Kosta Rika, NDC’sini 2020 yılına kadar yenileneceğini duyurdu.
- Maldivler, 2019 yılında yeni NDC sunacağını duyurdu.
- Şili, kendi NDC’si için çalışmalara başladığını duyurdu.
- Ukrayna, 2020 yılı itibarıyla NDC’sini revize edeceğini duyurdu.
- Vietnam, 2019 yılı başında yeni NDC’sini sunacağını ifade etti.
- Norveç, 2020 yılı başına kadar iklim hedeflerini artıracağını duyurdu.
- Katar, yeni NDC sunacağını duyurdu
- Lübnan, 2020 öncesinde NDC’sini yenileceğini ifade etti.
Zirvedeki finansman taahhütleri şu şekilde sıralanabilir:
- Adaptasyon Fonu: COP24 öncesi toplam taahhüt miktarı 538 milyon dolardı. COP24 sırasında bu rakama 129 milyon dolar daha eklendi. En büyük taahhüdü Almanya 70 milyon euro ile yaparken, İtalya 7 milyon, Fransa 16 milyon, AB Komisyonu ise 10 milyon euro taahhüt etti.
- Yeşil İklim Fonu: COP24 ile beraber yeşil iklim fonuna yapılan katkılar 10,3 milyar dolar seviyesine yükseldi. Almanya ve Norveç kendi katkılarını, bir sonraki döngüde iki katına çıkaracağını ifade etti. Böylece, Almanya’nın toplam katkısı 1,5 milyar euro, Norveç’in toplam katkısı ise 516 milyon dolar seviyesine çıkmış oldu.
- Az Gelişmiş Ülkeler Fonu: COP24 sonu itibarıyla bu fonun büyüklüğü de 1,33 milyar dolar seviyesine ulaştı. COP24 sırasında fona en büyük katkı, 5,5 milyon dolar ile İsveç’ten geldi.
COP24 sırasında ülkeler ve özel sektör tarafından atılan somut adımlar:
- 32 trilyon dolar değerinde varlık yöneten 415 yatırımcı, yayımladıkları bildiride tüm hükümetleri Paris Anlaşması emisyon azaltım hedeflerinin gerçekleştirilmesi için ulusal katkı beyanlarını 2020’ye kadar hazırlamaya çağırdı. Bildiride ülkelerden iklim taahhütlerini artırmaları da isteniyor.
- Beş banka (ING, BBVA, BNP Paribas, Standard Chartered and Société Générale) portfolyolarındaki kredilerin 2 derece ile uyumunu denetleyeceğini taahhüt etti. Bu bankalar toplamda 2,4 trilyon euro krediyi yönetiyorlar.
- Dünyanın en büyük gemicilik şirketi Maerks 2050’ye kadar sıfır emisyonu hedeflediğini açıkladı. Amerikalı enerji devi Xcel Enerji de Maerks’a katılarak 2050’de sıfır emisyon hedeflediğini açıklarken, IKEA 2016 yılına göre 2030 yılında en az %80 azaltım hedefi verdi.
- Dünya Bankası 2021-2025 arasında 200 milyar dolar ile iklim eylemi yatırımlarını iki katına çıkaracağını duyurdu.
Zirvenin sonuç metinlerine buradan ulaşabilirsiniz.
