Haber: Zeynep Balioğlu
Hindistanlı bir girişimci olan Ajaita Shah tarafından 2011’de hayata geçirilen ve güneş enerjisini destekleyen Frontier Markets, Rajasthan eyaletinde güneş enerjisini “Güneş Arkadaşları” isimli yerel kadınlar topluluğu aracılığıyla halka tanıtıyor. Shah, kadınların sadece bir satış görevlisi olmakla kalmadığını, aynı zamanda güneş enerjisinin yayılması sürecinde anahtar bir role sahip olmaya başladıklarını belirtiyor.
Hindistan’ın Rajasthan eyaletinin kırsal kesiminde yaşayan kadınlar, enerjilerini halihazırda kömürden sağlayan toplulukları, güneş enerjisi kullanmaya teşvik ederek değişimi tetikliyorlar. Kendilerini “Güneş Arkadaşları” (Solar Sahelis) olarak adlandıran bu insanların görevi, komşularını güneş enerjisini temel alan çözümlere yatırım yapmaları adına bilgilendirmek ve teşvik etmek.
Fakat bu kolay bir süreç değil. Bu zorluğun sebeplerinden biri de halkın, özellikle kırsal kesimin kalitesiz güneş enerjisi ürünlerinden dolayı zarar etmiş ve sonrasında güneş enerjisine daha şüpheci yaklaşmaya başlamış olması. “Güneş Arkadaşları”nın üstesinden gelmesi gereken ilk engel de, insanların yenilenebilir enerji konusuna dair bu olumsuz yaklaşımlarını yenmelerine yardımcı olmak.
Dünyanın en hızlı büyüyen nüfusuna ev sahipliği yapması dolayısıyla Hindistan’ın enerji ihtiyacı, şaşırtıcı derecede fazla. Sahip olduğu nüfusun neredeyse çeyreğinin elektriğe ulaşımı yok ve nüfusun büyük bir kısmının kullandığı elektrik güvenilir bir kaynaktan sağlanmıyor.
“Güneş Işığı Eyaleti”: Rajasthan
Genç bir girişimci olan Ajaita Shah, ülkesindeki bu durumu bir fırsat olarak görüp 2011 yılında yenilenebilir enerji sağlamak ve şehir şebekesinden bağımsız olarak yaşayan bireyler adına “Frontier Markets” isimli firmayı kurmuş. Shah, halkın güneş enerjisiyle olan ilişkisini şu sözlerle açıklıyor; “Uzun süredir Hindistan’da güneş enerjisi ile ilgilenmeye çalışıyoruz. Genelde insanlar sistemi görmüş olmalarına rağmen daha önce başarısızlıkla sonuçlanmış olduğu için buna güvenmediler veya böyle bir enerji kaynağından haberleri yoktu”.
Shah’ın çalışmalarını sürdürdüğü Rajasthan, yılda ortalama 300-330 gün açık ve güneşli bir iklime sahip olması dolayısıyla “güneş ışığı eyaleti” olarak da biliniyor. Bu iklimsel faktör gelişmekte olan pazarların sloganı haline gelmiş: Elektrik değişken olabilir fakat güneş ışığı devamlı ve güvenilir.
Shah, şirketini genişletmeye çalıştığı ilk beş yılın zorlu bir süreç olduğunu belirtiyor. Fakat bu süreç boyunca iki şeyi fark etmiş: Ürünlerin tüketicinin yakın çevresinde (yaklaşık 1,5 km) olması gerektiği ve yeni pazarlar oluşturmak için güvenilir bir elçiye duyulan ihtiyaç.
“Güneş Arkadaşları” Neler Yapıyor?
Shah yerel halkın kadınlarını güneş girişimcileri olmak üzere eğitmeye başlamış. Sadece iki yıl içinde Rajasthan çapında 1000 “Güneş Arkadaşı”nı kapsayan bir iletişim ağı kurmuş. Bu iletişim ağı köylülerle bağlantıyı sağlarken bu bağ da halkın ihtiyaçlarını saptama sürecinde başrol oynuyor.
Peki “Güneş Arkadaşları” toplumun algısında bir fark yaratabiliyor mu? Yerel pazardaki çiftçilerin deneyimlediği elektrik tedarikinin yetersiz olması ve sık sık yaşanan elektrik kesintisi gibi sorunların çözümü olma potansiyeli taşıyan güneş enerjisi ile çalışan alternatif ürünlerin genel olarak bilinmediği görülüyor. İmkanlar tekrar şarj edilebilir piller ile çalışan fenerler ile sınırlı, fakat bu pillerin de çalışması için ihtiyaç duyulan elektrik güvenilir değil. Daha geniş olanakların varlığından haberdar olan kesimin de bu ürünlere ulaşımları pazarların yapısından dolayı mümkün değil.
Oldukça zorlu bir görev olmasına karşın Shah, kadınlara yatırım yapmanın zekice bir adım olduğu ve kadınların yoksulluğu azaltma çalışmaları ve bu değişim sürecinde kritik bir görevi üstlendiği konusunda inançlı. Güneş enerjili ürünlerin satışıyla birlikte geleneksel görevlerini de yerine getirmeleri beklenen kadınların sundukları iletişim, pazarlama, veri toplanması, bilgilendirme ve satış sonrası servis gibi olanakların değerinin ve öneminin farkında olduğunu belirtiyor.
İş Yükünü “Güneş Arkadaşları” Üstleniyor
Kırsal bölgelerde yaşayan ve çalışan kadınların, buralardaki ailelerle kurmuş oldukları uzun vadeli ilişkilerden dolayı yaşadıkları bölgeye daha hakim oldukları görülüyor. Uzakta çalışan erkek meslektaşlarının aksine kendi bölgelerindeki halkın ev içi ışıklandırma ve tarlalarda çalışırken kullandıkları el fenerleri gibi ihtiyaçlarından haberdar oluyorlar.
Shah’ın işletme modeli herkes için kazançlı bir çözüm gibi duruyor fakat iş yükünün büyük bir kısmı “Güneş Arkadaşları”nın omuzlarında. Çoğu “Güneş Arkadaşı” için komisyonla beraber maaş almak yerel ekonomilerinde ilk kez rol oynamalarını sağlamış ve bu onlar için çok büyük bir önem taşıyor.
“Güneş Arkadaşları”ndan biri olan Santosh Kanwar için yaptığı iş, sadece ailesinin gelir düzeyini artırması bakımından önem taşımıyor. Kazancının yanında “Güneş Arkadaşı” olmak onun daha hırslı ve kendine güvenli olmasını sağlamış. Kanwar, “Evimde bu denli pahalı ürünler depolamak ve satış yaparken insanların söylediklerime güvenmesi beni sorumlu hissettiriyor” derken ileride kendi dükkanını açmayı hedeflediğini de belirtiyor.
