Bloomberg New Energy Finance (BNEF) tarafından yayımlanan ve gelişmekte olan kilit ülkelerde temiz enerji faaliyetlerini ele alan kapsamlı çalışmaya göre, 2016’da fotovoltaik kurulu gücü az gelişmiş ülkelerde yeni rekorlar kırdı.
Yeni güneş enerjisine dayalı elektrik üretim kapasitesi gelişmekte olan piyasalarda son derece büyük bir hızla büyüyor. BNEF tarafından yayımlanan ve gelişmekte olan kilit ülkelerde temiz enerji faaliyetlerini ele alan kapsamlı çalışmaya göre, bu büyümenin arkasında milyonlara enerji erişimi sağlayan düşük fiyatlı ekipman ve yenilikçi uygulamalar yatıyor.
Şangay’da düzenlenen BNEF Enerjinin Geleceği Zirvesi’nde açıklanan yıllık Climatescope araştırmasına göre, BNEF tarafından incelenen 71 gelişmekte olan ülkede, 2016 yılı içinde toplam 34 GW kurulu gücünde yeni güneş enerji santrali devreye sokuldu. Yeni güneş santrali kurulu gücü 2015 yılında 22 GW, 2011 yılında ise 3 GW idi. Toplam kümülatif güneş enerjisi kurulu gücü bir yıl içinde %54 artarken, üç yıl içinde de en az üç misli artış yaşandı. Sadece 2016 yılında devreye sokulan kurulu güç, Hindistan’da 45 milyon konutun ya da Peru veya Nijerya’daki tüm konutların toplam yıllık elektrik ihtiyacını karşılamaya yeterli.
2016 yılında eklenen 27 GW’ın büyük kısmı açık arayla Çin’e ait[1]. Başka ülkelerde de önemli oranda büyüme gözlemlendi. Hindistan fotovoltaik kurulu gücüne 4,2 GW eklerken, Brezilya, Şili, Ürdün, Meksika, Pakistan ve dokuz ülke 2016 yılında fotovoltaik kurulu gücünü en az iki misli artırdı. Genel olarak bakıldığında güneş enerjisi, Climatescope’un değerlendirmeye aldığı 71 ülkede geçen yıl eklenen tüm yeni elektrik üretim kapasitesinin %19’unu teşkil etti. Bu oran 2015’te %10,6, 2011 yılında ise %2 idi.
Bugün Afrika’da 1,5 milyondan fazla evde, mobil ödeme finansman planıyla satın alınmış ev tipi güneş enerji sistemi kullanılıyor. 2015’in sonunda bu rakam sadece 600.000 idi. Afrika’nın güneş enerjisi finansman piyasasında bu iş modeli artık niş bir model olmaktan çıktı ve bu yıl en büyük anlaşmalardan bazılarını gerçekleştirdi. Güneş enerjisi, nihai tüketici finansmanı ve akıllı teknoloji kombinasyonu evleri aşarak çiftliklere ve bağlantı merkezlerine yayılıyor. Örneğin, Hindistan’da güneş enerjisiyle çalışan sulama pompalarının sayısı, Nisan 2014’teki 12.000 iken, Mayıs 2016’da 128.000’e yükseldi.
BNEF Amerika Direktörü Ethan Zindler konuyla ilgili şu açıklamada bulundu: “Fotovoltaik modül fiyatlarındaki büyük düşüşün yansımaları gelişmekte olan ülkelerde devam ediyor. Bu, şebekeye elektrik sağlayan milyon dolarlık projelerden çiftçilerin daha iyi sulama sistemleriyle verim artırmasına ve internete bağlanmasını sağlayan küçük ölçekli kurulumlara kadar birçok fırsat yaratıyor”.
Şekil 1: Climatescope ülkelerindeki yeni güneş enerjisi santrali kurulu gücü (GW)
Kaynak: Bloomberg New Energy Finance
Türkiye İlk Kez Değerlendirmeye Alındı
Türkiye bu sene 71 ülkenin değerlendirildiği raporda ilk kez yer alırken Climatescope 2017’ye göre Türkiye aldığı 1,58 puan ile listede 15. sıraya yerleşti.
Türkiye’nin en yüksek puan topladığı alan ise Düşük Karbonlu Şirketler ve Temiz Enerji Değer Zinciri (Değer Zinciri Parametresi) oldu.
Kolaylaştırıcı Yasal Çerçeve’de ise Türkiye 1,30 puanla 33. sırada yer aldı. Türkiye bu puanı temiz enerji hedefi, enerji ihaleleri ve tarife garantileriyle aldı. Yeni piyasa reformları ve sistemin bağımsız elektrik üreticilerine nispeten açık olması da puanını destekledi. Temiz enerji üretim kurulu gücü 2016 yılında 2GW artarak, 14,5GW’a çıktı.
Türkiye Temiz Enerji Yatırımı ve İklim Finansmanı ise dünyada 20. oldu. Sektöre yapılan yeni fon akışı puana yansıdı. 2016 yılında, büyük kısmı rüzgar ve jeotermale olmak üzere, yaklaşık 1.6 milyar ABD dolar yatırım yapıldı ve yatırım toplamı 2012’den bu yana %17 artarak 10,8 milyar ABD doları oldu.
Türkiye Değer Zinciri iyi bir performans sergiledi ve gelişmiş temiz enerji sektörü sayesinde dünya sıralamasında 9. sıraya oturdu. Türkiye’de rüzgar türbini kanadı imalatından biyoyakıt üretim ve dağıtımına kadar 36 farklı tedarik zinciri ve 20 tür hizmet tedarikçisi bulunuyor.
Türkiye Sera Gazı Yönetimi Faaliyetleri’nde ise 29. sırada yer aldı. Türkiye bu puanı sera gazı emisyonlarını 2012 referans senaryoya göre %21 azaltım hedefinin yer aldığı Ulusal Katkı Beyanı ile aldı. Yerli iklim değişikliği politikalarına sahip olmaması ise Türkiye’nin puanını düşürdü.
Climatescope, Güney Amerika, Avrupa, Afrika, Orta Doğu ve Asya ülkelerinin temiz enerji piyasası durum ve fırsatlarını ülke bazında detaylı olarak ele alan sayısal bir değerlendirme. Bu 71 ülke küresel GSYİH’nin %32,5’ini ve dünya nüfusunun %72,4’ünü ve OECD dışı ülkelerin ekonomik faaliyetlerinin büyük bir kısmını teşkil ediyor. (OECD dışı ülkelerin toplam güneş enerji kurulu gücü 2016 yılında 34,6 GW idi).
BNEF, 42 veri göstergesi ve 179 alt göstergeyi baz alarak, her ülkenin 0 ile 5 arası puanını belirliyor ve ardından bu ülkeleri sıralıyor.
[1] Bloomberg New Energy Finance’in güneş projelerinin kurulu güç hesap metodolojisi Çin hükümetinin metodolojisinden farklı. BNEF, güneş projelerini inşaatın tamamlandığı işletme tarafından açıklanmasının ardından bitmiş sayıyor. Çin hükümeti ise projelerin şebekeye bağlanmasını esas alıyor. Bu durum sık sık BNEF ve Çin hükümetinin resmi verileri arasında farklılıklara neden oluyor.
