Rüzgar ve güneş 2022 yılında AB elektriğinin beşte birini (%22) üreterek ilk kez gazı (%20) geride bıraktı. Kömür enerjisinin payı sadece 1,5 puan artarak 2022’de AB elektriğinin %16’sını üretti.
Düşünce kuruluşu Ember tarafından yeni yayımlanan “Avrupa Elektrik İncelemesine” göre, rüzgar ve güneş 2022 yılında AB elektriğinin beşte birini (%22) üreterek ilk kez gazı (%20) geride bıraktı. Kömür enerjisinin payı sadece 1,5 puan artarak 2022’de AB elektriğinin %16’sını üretti. 2022 enerji krizinin ardından Avrupa’nın kömür enerjisine dönüş tehdidini önlemesi nedeniyle 2022’nin son dört ayında yıllık bazda düşüş yaşandı.
Ember tarafından yapılan analiz, Avrupa’nın 2022 yılında elektrik sektöründe üçlü bir krizle karşı karşıya olduğunu ortaya koydu. Avrupa, en büyük fosil gaz tedarikçisiyle bağlarını koparmaya çalışırken, en az 20 yıldır en düşük hidroelektrik ve nükleer seviyeleriyle karşı karşıya kaldı ve bu da 2022’de Avrupa’nın toplam elektrik talebinin %7’sine eşit bir açık yarattı.
Rüzgar ve güneş enerjisindeki rekor büyüme, hidroelektrik ve nükleer açığın azaltılmasına yardımcı oldu. Güneş enerjisi üretimi 2022’de 39 TWh (+%24) gibi rekor bir artışla en hızlı büyüyen enerji kaynağı oldu. Bu artış, önceki rekorun neredeyse iki katı ve bu da 10 milyar euroluk gaz maliyetinden kaçınılmasına yardımcı oldu. 20 AB ülkesi 2022’de yeni güneş enerjisi rekorları kırdı.
Elektrik talebindeki düşüş de açığın azalmasına yardımcı oldu. AB elektrik talebi 2022’nin son çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla %7,9 oranında düşerek (-56 TWh), Avrupa’nın büyük bir kısmında karantinaların ilk kez uygulandığı 2020’nin 2. çeyreğinde görülen %9,6’lık düşüşe (-61 TWh) yakın bir ölçekte gerçekleşti. Ilıman hava koşulları belirleyici bir faktör olmakla birlikte, enerji verimliliği iyileştirmeleri ve vatandaşların kriz zamanında enerji talebini azaltmak için dayanışma içinde hareket etmelerinin yanı sıra, satın alınabilirlik baskıları da muhtemelen bir rol oynadı.
Kömür 2018 Seviyelerinin Altında Kaldı
Nükleer ve hidroelektrik açığın sadece altıda biri kömürden karşılandı. Kömür üretimi %7 oranında arttı (+28 TWh). Sonuç olarak, AB enerji sektörü emisyonları 2022’de 2021’e kıyasla %3,9 (+26 MtCO2) arttı. Durum çok daha kötü olabilirdi: Rüzgar, güneş ve elektrik talebindeki düşüş kömüre çok daha büyük bir dönüşü engelledi. Bu bağlamda, kömürün yükselişi önemli değil. Kömür enerjisi 2018 seviyelerinin altında kaldı ve küresel kömür üretimine sadece %0,3 oranında katkıda bulundu.
AB’de kömürden elektrik üretimi 2022’nin son dört ayında da düşerek yıllık bazda %6 azaldı. Kış için acil beklemeye alınan 26 kömür ünitesi ortalama sadece %18 kapasiteyle çalıştı. AB, 2022 yılı boyunca 22 milyon ton fazladan kömür ithal etmesine rağmen, bunun sadece üçte birini kullandı. Ülkeler kömürü aşamalı olarak terk etme konusunda kriz öncesinde olduğu kadar kararlı.
Belki de en şaşırtıcı olanı, rekor düzeyde yüksek fiyatlara rağmen gaz üretiminin 2022’de 2021’e kıyasla neredeyse hiç değişmemiş (+%0,8) olması. Fosil gazın payı, bir önceki yıl %19 iken 2022’de AB elektriğinin %20’sini üretti. Ancak bu eğilimin önümüzdeki yıl büyük ölçüde değişmesi bekleniyor.
Ember Veri Analizi Başkanı Dave Jones, “Avrupa enerji krizinin en kötüsünden kaçındı. 2022’deki şoklar kömür enerjisinde sadece küçük bir dalgalanmaya ve yenilenebilir enerjilere yönelik büyük bir destek dalgasına neden oldu. Kömürün yeniden yükselişe geçmesi korkusu artık sona erdi” dedi.
Sektörden gelen son göstergeler, 2023 yılında Avrupa’nın enerji krizine yanıt olarak rüzgar ve güneş enerjisine geçişinin hızlanacağını ve hidroelektrik ve Fransa’daki nükleerinin toparlanacağını gösteriyor. Sonuç olarak Ember, fosil yakıt üretiminin 2023’te %20 düşerek 2020’deki önceki rekorun iki katına çıkabileceğini tahmin ediyor. Kömür üretimi düşecek, ancak en az 2025 yılına kadar kömürden daha pahalı kalması beklenen gaz üretimi en hızlı düşecek.
