Plastik kirliliğini azaltmayı hedefleyen küresel bir anlaşmayı müzakere eden ülkeler anlaşmaya varamadı. 100’den fazla ülke üretimini sınırlamak isterken, bir avuç petrol üreticisi yalnızca plastik atıklarının hedef alınmasını talep etti.
Yasal olarak bağlayıcı bir küresel anlaşma sağlamayı amaçlayan beşinci BM Hükümetlerarası Müzakere Komitesi (INC-5) toplantısı Güney Kore’nin Busan kentinde yapıldı.
Ancak ülkeler bir anlaşmanın temel kapsamı konusunda fikir ayrılıkları yaşadılar ve önemli kararların ertelenmesi ve INC 5.2 olarak adlandırılan müzakerelerin daha sonraki bir tarihe yeniden başlatılması konusunda anlaştılar.
BM Çevre Programı İcra Direktörü Inger Andersen, “Fikir ayrılıklarının devam ettiği açık” dedi.
En ihtilaflı konular arasında plastik üretiminin sınırlandırılması, plastik ürünlerin ve ilgili kimyasalların yönetilmesi ve gelişmekte olan ülkelerin anlaşmayı uygulamalarına yardımcı olacak finansman yer alıyordu.
Panama tarafından önerilen ve 100’den fazla ülke tarafından desteklenen bir seçenek, küresel plastik üretimi azaltma hedefine giden yolu açarken, başka bir teklif üretim sınırlarını içermedi.
Toplantı başkanı Luis Vayas Valdivieso tarafından yayımlanan, bir anlaşmanın temelini oluşturabilecek ancak en hassas konulara dair birçok seçenek barındıran belgede fay hatları açıkça görülüyordu.
Ruanda Çevre Bakanlığından Juliet Kabera, “Sadece gönüllü tedbirlere dayanan bir anlaşma kabul edilemez. Bu işi ciddiye almanın ve amaca uygun ve başarısızlığa yol açmayacak bir anlaşmayı müzakere etmenin zamanı geldi” dedi.
Suudi Arabistan gibi az sayıda petrokimya üreticisi ülke, plastik üretimini azaltma çabalarına şiddetle karşı çıktı ve müzakereleri geciktirmek için prosedür taktikleri kullanmaya çalıştı.
Suudi Arabistanlı delege Abdulrahman Al Gwaiz, “Hiçbir zaman bir fikir birliğine varılamadı. Kapsam dahilinde olmadıkları yönündeki sürekli ısrarımıza rağmen bir şekilde belgede yer alan birkaç madde var” dedi.
Veri sağlayıcı Eunomia’ya göre Çin, ABD, Hindistan, Güney Kore ve Suudi Arabistan, 2023 yılında polimer üretiminde ilk beş sırada yer aldı.
Bu tür bölünmelerin üstesinden gelinmiş olsaydı, anlaşma 2015 Paris Anlaşması’ndan bu yana çevrenin korunmasına ilişkin en önemli anlaşmalardan biri olacaktı.
Erteleme, Azerbaycan’ın Bakü kentinde düzenlenen COP29 zirvesinin çalkantılı bir şekilde sona ermesinden birkaç gün sonra geldi.
Bakü’de ülkeler, iklim finansmanında yıllık 300 milyar doları harekete geçirmek için yeni bir küresel hedef belirlediler; bu anlaşma, küçük ada devletleri ve birçok gelişmekte olan ülke tarafından yetersiz görülüyor.
İklim müzakereleri, fosil yakıtlardan uzaklaşma yönündeki daha önceki taahhüdü yeniden teyit eden bir dilin dahil edilmesine itiraz eden Suudi Arabistan’ın usule ilişkin manevraları nedeniyle de yavaşladı.
Bazı müzakereciler, birkaç ülkenin BM’nin fikir birliği sürecini kullanarak gereken uzlaşmalardan kaçınarak duruşmaları rehin tuttuğunu söyledi.
Plastik üretiminin mevcut hızıyla 2050’ye kadar üç katına çıkacağı öngörülüyor. Daha şimdiden havada, taze ürünlerde ve hatta anne sütünde mikroplastikler bulundu.
2023 BM Çevre Programı raporuna göre, plastiklerde endişe verici olduğu tespit edilen kimyasalların sayısı 3.200’ü aşıyor. Raporda kadınların ve çocukların plastikteki zehirlere karşı özellikle duyarlı olduğu belirtiliyor.
Ertelemeye rağmen çok sayıda müzakereci müzakerelere yeniden başlamanın aciliyetini dile getirdi. Panama heyeti başkanı Juan Carlos Monterrey Gomez,”Gecikmedeki her bir gün insanlık aleyhine. Müzakerelerin ertelenmesi krizi ertelemiyor. Yeniden toplandığımızda riskler daha büyük olacak” dedi.
