Elektrik üretiminde kömürün payının %36’ya ulaşmasıyla Türkiye, Polonya’yı geride bırakarak Avrupa’da kömürden en çok elektrik üretimi yapan ikinci ülke oldu. İthal kömürün payı da tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı.
Enerji düşünce kuruluşu Ember’in yeni yayınlanan “Türkiye Elektrik Görünümü” başlıklı analizine göre, Türkiye’de kömürden elektrik üretimi 2023 yılında 118 TWh ile tarihi yüksek seviyeye ulaştı. Elektrik üretiminde kömürün payının %36’ya ulaşmasıyla Türkiye, Polonya’yı geride bırakarak Avrupa’da kömürden en çok elektrik üretimi yapan ikinci ülke oldu ve neredeyse Almanya’nın 121 TWh’lik değerini yakaladı.
Türkiye’de toplam elektrik üretimi içerisindeki ithal kömürün payı, tüm zamanların en yüksek değerlerine ulaştı. Kömürden elektrik üretiminde payı %60’a yükselen ithal kömüre 2023 yılında toplam 3,7 milyar dolar ödendi. Rusya, ithal kömür tedarikinde ilk sıradaki konumunu sağlamlaştırdı. Son 10 yılda ithal kömürden üretilen elektrik miktarı iki katına çıkarken, yerli kömürden elektrik üretimi ise %12 arttı.
Türkiye ve AB ülkeleri kömürden elektrik üretimi konusunda farklı doğrultuda hareket ediyor. 2013 yılında kömürün elektrik üretimindeki payı hem AB, hem de Türkiye’de yaklaşık olarak %25 olurken bugün bu pay AB’de %12’ye düşmüş, Türkiye’de ise %36’ya yükselmiş durumda.
2023’te güneş enerjisine 2 GW’lık ilave kapasitenin eklenmesiyle, Türkiye’de elektrik üretiminde güneş enerjisinin payı %5,7’e yükseldi. Güneş enerjisi, Haziran ayında Türkiye’de elektrik üretiminin %8’lik kısmını karşılayarak tüm zamanların en yüksek aylık değerine ulaştı. Avrupa’da güneşin elektrik üretimi payında %19 ile Yunanistan en üst sırada yer alırken, Polonya ve Bulgaristan’ın güneş enerjisinde Türkiye’den önde yer alması dikkat çekti.
Rüzgardan Elektrik Üretimi Düştü
Rüzgar enerjisine ise Türkiye’de 2023’te 411 MW’lık kapasite eklendi. Bu kapasite yıldan yıla kurulumlarda son 13 yılın en düşük değeri oldu. Bununla birlikte Türkiye’de ilk kez yıldan yıla rüzgardan elektrik üretimi düşüş gösterdi. Danimarka, rüzgardan elektrik üretiminde başı çekerken, %10,5’lik paya sahip Türkiye’yi, Avusturya (%12) ve Estonya (%11) 2023 yılında geride bıraktı.
Ember enerji analisti Bahadır Sercan Gümüş, mevcut gelişim dikkate alındığında Türkiye’nin, 2025 yılında Almanya’yı geride bırakarak kömürden elektrik üretiminde ilk sıraya yerleşebileceğini söyledi. “Elektrik üretiminde artan fosil yakıt bağımlılığı Türkiye’nin temiz enerji dönüşümü yolunda yavaşlamasına sebep oluyor” diyen Gümüş şöyle devam etti: “Türkiye’nin özellikle çatılarda bulunan güneş potansiyelini hayata geçirerek temiz enerji dönüşümüne ivme kazandırması gerekiyor.”
Türkiye’de elektrik üretiminde ithal kaynaklara olan bağımlılık 2023 yılında artmaya devam ederek %43 değerine yükseldi. Karbon emisyonlarının artmasına sebep olan fosil yakıt bağımlılığı, iklim hedeflerine ulaşılmasını da zora sokuyor. Türkiye son beş yılda rüzgar ve güneşe 11 GW ilave kapasite eklerken Avrupa’daki örnekler tek bir yılda bu kurulumun mümkün olduğunu gösteriyor. Yüksek güneş ve rüzgar enerjisi potansiyeli göz önünde bulundurulduğunda Türkiye, ithal kömürde yaşanan yükseliş eğilimini tersine çevirebilir ve temiz enerji dönüşüm hedeflerine ulaşabilir.
