Kosta Rika, iklim değişikliği ile mücadelede ülkenin ekonomisinin dekarbonizasyonu yolunda büyük bir adım attı ve 2050’ye kadar sıfır net emisyona ulaşmak için çalışacaklarını açıkladı.
Kosta Rika Çevre Bakanı, plana göre, 2035’te torunlarının büyük dedelerinin 1940’lardaki karbon ayakizine sahip olacağını söyledi. 2050’de ise “karbon nedir?” diyebilecekler…
Kosta Rika, 2050 yılına kadar ülkeyi tamamen “karbonsuzlaştırmak” için tüm ekonomi ölçeğinde bir plan başlattı. Ülke böylece diğer Orta Amerika ülkelerine ve tüm dünyaya iklim değişikliğiyle ilgili nelerin mümkün kılınabileceğini göstermeyi hedefliyor.
Çevre Bakanı Carlos Manuel Rodríguez, “Sadece ayakizini azaltmakla kalmayacağız, bununla birlikte birçok yan fayda da sağlayacağız” dedi.
Geçtiğimiz Pazar günü duyurulan yol haritasına göre, Kosta Rika 2050 yılına kadar “sıfır net emisyon”a ulaşacak, bu da geniş ormanlarını korumak veya genişletmek gibi alternatiflerle telafi edebileceğinden fazla emisyon üretmeyeceği anlamına geliyor.
Bu tür emisyon azaltımları, Paris Anlaşması’nın hedefi olan küresel sıcaklık artışını 2 derece altında tutmanın anahtarı olarak görülüyor.
Kosta Rika’nın planı, ülkenin seragazlarında azaltım sağlarken ekonomik olarak büyümeye de devam etmesini hedefliyor. Dünya Bankası verilerine göre ülke ekonomisi geçen yıl %3 büyüdü.
Kosta Rika’nın Birleşmiş Milletler (BM) eski iklim şefi Christiana Figueres, hedefi, uluslararası siyasette “eşi benzeri görülmemiş” olarak nitelendirdi. Figueres, Reuters’e yaptığı açıklamada, sadece Marshall Adaları hükümetinin bu amaca ulaşmak için ayrıntılı bir plan hazırladığını, ancak o planın da bazı eksiklikleri olduğunu ifade etti.
Cumhurbaşkanı Carlos Alvarado ise, ülkesinin, toplam emisyon oranında sadece küçük bir kısmı temsil etmesine karşın, planın diğer ülkeler için bir model olabileceğini belirtti. Alvarado, “İnsanlara ilham vermek zorundayız” dedi.
Ancak Kosta Rika Üniversitesi’nden elektrik enerjisi araştırmacısı Jairo Quirós, planın hayata geçirilmesi için çok çaba harcanması gerekeceğini, planın uygulanmasının zorlayıcı olacağını ve “dikkatle yaklaşılması gerektiğini” vurguluyor. Quirós tüm otobüslerin ve taksilerin 2050 yılına kadar elektrikle çalışmasını sağlamak gibi bazı hedeflerin, sadece bu değişikliklerin masraflı olması nedeniyle değil, başka nedenlerden dolayı da zorlayıcı olabileceğini söylüyor.
Ulusal Meteoroloji Enstitüsü’ne göre, bugün ulaşım Kosta Rika’nın emisyonlarının yaklaşık %40’ını oluşturuyor. Yeni plan, Kosta Rika Demiryolları Enstitüsü’ne göre, San José metropol bölgesindeki 31 mahallenin 15’ini birbirine bağlayacak bir elektrikli tren hattı oluşturulması da dahil olmak üzere toplu taşımayı modernize etmeyi amaçlıyor. Hatlardaki çalışmaların ise 2022’de başlaması bekleniyor. Ayrıca kentsel alanlardaki araba sayısının 2040 yılına kadar yarıya indirilmesi de hedefleniyor. Rodríguez, 2035 yılına kadar ülkenin otobüslerinin %70’inin, otomobillerinin ise %25’inin elektrikli olacağını belirtiyor.
Kosta Rika’da fosil yakıt çıkarma endüstrisi bulunmuyor ancak petrol gelirine bağlılık hâlâ sorunlara neden olabilir. Bakan Rodríguez; yakıt, araç ithalat ve sürücü vergilerinin şu anda kamu gelirinin yaklaşık %12’sini oluşturduğunu da sözlerine ekliyor. Hükümet, gelirlerini düşürmeden fosil yakıtları ortadan kaldırmak için, yeni gelir kaynakları bulmak adına “yeşil vergi reformu”nu ihtiyaç duyabilir -ki Bakan bunun da yasama onayı gerektirdiğini belirtiyor. Plana göre, ülkenin devlete ait petrol dağıtımcısı rotayı değiştirecek ve hidrojen ve biyoyakıtlar gibi alternatif yakıtlar üzerine araştırmalara başlayacak, fosil yakıt çalışanlarının temiz enerji işlerine geçmelerine nasıl yardım edeceği üzerine çalışacak.
Planda ayrıca ormanların daha da genişletilmesi öngörülüyor. Ancak Rodríguez’in de kabul ettiği gibi, bunun için ödenecek paranın çoğu şu anda fosil yakıtlar üzerindeki vergilerden geliyor. Rodríguez, “1960’lı ve 70’li yıllarda Kosta Rika, dünyada kişi başına en yüksek ormansızlaşma oranına sahipti. Ekonomimiz büyüdükçe ormansızlaşmayı durdurmakla kalmayıp aynı zamanda orman genişlemesini iki katına çıkarmayı da başardık ”dedi.
Elektrik üretimi ve dağıtımından sorumlu devlet şirketi Kosta Rika Elektrik Kurumu’na göre, geçtiğimiz yıl ülkenin elektriğinin %98’i yenilenebilir kaynaklardan elde edildi.
Kosta Rika Üniversitesi araştırmacısı Quirós, ülkenin planının “biraz ütopik” ancak açık bir şekilde “doğru yönde bir adım” olduğunu söyledi ve ekledi: “İddialı olmak güzel.”
