Nairobi’deki BM Çevre Meclisi’nde toplanan ülkeler, İsviçre’nin insan kaynaklı iklim değişikliğini yavaşlatmayı ve olumsuz etkilerini azaltmayı amaçlayan yeni veya henüz fikir aşamasındaki teknolojileri mevzuat ile düzenleme önerisine ilişkin fikir birliğine varamadılar.
Kenya’nın başkenti Nairobi’de toplanan BM Çevre Meclisi, insan kaynaklı iklim değişikliğini yavaşlatmayı ve olumsuz etkilerini azaltmayı amaçlayan yeni veya henüz fikir aşamasındaki teknolojileri mevzuat ile düzenleme önerisine ilişkin fikir birliğine varamadı.
11 hükümetin desteğini alarak söz konusu öneriyi sunan İsviçre’nin Federal Çevre Ofisi Uluslararası İlişkiler Bölümü BaşkanıFranz Xaver Perrez, Thomson Reuters Vakfı’na yaptığı açıklamada, “Bu bizim açımızdan büyük bir hayal kırıklığı oldu” dedi ve ekledi: “Bu teknolojilerin bazılarının küresel ölçekte büyük etkileri olabilir ve tam da bu nedenle söz konusu teknolojilerin çok taraflı bir yasal düzenleme ile kontrol altında olması gerekebilir”.
İnsan kaynaklı iklim değişikliğine neden olan seragazı emisyonlarını azaltmak için uluslararası çabalar ön plana çıktıkça daha fazla konuşulmaya başlanan “jeomühendislik” (veya iklim mühendisliği) teknolojileri neler? Örnek vermek gerekirse, iklim değişikliğinde katkısı en çok olan karbondioksit gazını atmosferden absorbe etmeyi hedefleyen veya iklim değişikliğinin neden olduğu sıcaklık artışının azaltılabilmesi için güneşten gelen enerjinin yüzeyden veya atmosferden geri yansıtılabilmesini sağlayacak teknolojiler bu kategoride değerlendirilebilir. Bu teknolojilerin çoğu henüz fikir veya geliştirme aşamasında ve bilim insanları etkiler konusunda temkinli konuşuyor.
Bu teknolojileri destekleyenler, yöntemlerin, her geçen gün daha da kötüleşen fırtınalar ve sıcak hava dalgaları da dahil olmak üzere iklim değişikliğinin en kötü etkilerinden kurtulmaya yardımcı olabileceğini vurguluyorlar. Ancak muhalifler, yeni geliştirilen teknolojilerin insanlar ve doğa için büyük potansiyel riskler oluşturabileceklerini söylüyorlar.
Bilim insanlarının önemli bir bölümü de kuraklık, sel, fırtına ve küresel ısınmanın etkilerini azaltmanın en hızlı ve ucuz yolunun, jeomühendislik veya iklim mühendisliği değil; ağırlıklı olarak yeşil enerjiye geçmek, orman yutak alanlarını korumak ve emisyonları mutlak olarak azaltmak olduğunu vurguluyorlar.
BM Çevre Meclisi’ndeki gözlemciler, İsviçre destekli teklifin kısmen “ihtiyatlılık ilkesi” yaklaşımı çağrısında bulunması nedeniyle reddedildiğini söylediler. Bu ilke, insan sağlığı veya çevre için belirsiz riskleri olan faaliyetlere temkinli yaklaşılmasını ve uygulamaya büyük özen gösterilmesi gerektiğini söylüyor.
Toplantının katılımcıları; ABD, Suudi Arabistan ve Brezilya’nın jeomühendislik teknolojilerini dikkate alan BM çevre organına güçlü bir şekilde muhalif olduğunu, Japonya’nın da çekincelerini dile getirdiğini belirtti.
Carnegie İklim Jeomühendisliği Yönetişim Girişimi Genel Müdürü Janos Pasztor, “ihtiyatlılık ilkesi” diline olan direnci “biraz şaşırtıcı” olarak nitelendirdi.
Ancak konunun bu haftaki toplantıda tartışılması, teknolojilerle ilgili araştırmaları ve muhtemel kullanımlarını yönetmek için kurallar oluşturma yolunda yararlı bir adım olarak görülüyor. Pasztor, “Önemli olan, hükümetlerin bunu ciddiye almaları ve müzakere etmeleri” derken sürecin yönetişimin başlangıcı olduğunu da sözlerine ekledi.
Yakın zamanlı bir değerlendirme2, jeomühendislik veya iklim mühendisliği ile ilgili çoğu bilimsel makalede çözüm önerilerinin yararlarından bahsetmek yerine, yaratabilecekleri potansiyel tehditlere odaklanıldığını söylüyor.
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin de (IPCC) 2022’de çıkacak olan bir sonraki raporunda konuyu ele alması bekleniyor.
(1) Tyndall Centre. (2015). Geo-engineering not an option for near-term climate policy. http://www.tyndall.aç.uk/communication/news-archive/2015/geo-engineering-not-option-near-term-climate-policy
(2) Linnér, B. O., & Wibeck, V. (2015). Dual high‐stake emerging technologies: a review of the climate engineering research literature. Wiley Interdisciplinary Reviews: Climate Change, 6(2), 255-268.
