Ülkeler ormanlar için milyarlarca dolarlık yeni fonlar ayırdı ve konferansa yerli halklardan rekor sayıda delege katıldı. Ancak nihai anlaşmada liderlerin yağmur ormanlarının kalbinde toplandığı kabul edilse de, ülkeler son zirvelerde defalarca söz verdikleri gibi ormanların ayakta kalmasını sağlayacak plan üzerinde anlaşamadılar ve bunun yerine gönüllü bir yol haritası ile yetindiler.
Brezilya, küresel ısınmanın nasıl kontrol altına alınacağına ilişkin müzakerelerin merkezine yağmur ormanlarını koymak amacıyla bu yılki COP30 iklim zirvesinin Amazonlar’ın Belem kentinde düzenlenmesinde ısrarcı oldu.
Hemen hemen her ülkeden gelen delegeler gergin görüşmeleri tamamlarken, ormanlar için alınan kararlar hem alkışlandı hem de eleştirildi. Ülkeler ormanlar için milyarlarca dolarlık yeni fonlar ayırdı ve konferansa yerli halklardan rekor sayıda delege katıldı.
Ancak nihai anlaşmada liderlerin yağmur ormanlarının kalbinde toplandığı kabul edilse de, ülkeler son zirvelerde defalarca söz verdikleri gibi ormanların ayakta kalmasını sağlayacak plan üzerinde anlaşamadılar ve bunun yerine gönüllü bir yol haritası ile yetindiler.
Kâr amacı gütmeyen Yaban Hayatı Koruma Derneği’nin kamu politikaları direktörü Carlos Rittl, “Daha somut bir şeyle ayrılabileceğimize dair büyük bir beklenti vardı” derken şöyle devam etti: “Nihai anlaşma Amazon’un talep ettiği ve dünyanın beklediği yanıtları sağlamadı.”
Belem’de zirvenin ikinci ve son haftası iyimserlikle başladı. Almanya, yağmur ormanlarının küresel çapta korunmasını destekleyecek olan Tropikal Ormanları Koruma Yatırım Fonu’na (Tropical Forest Forever Facility-TFFF) 1 milyar euroluk bağışta bulundu ve toplam katkıyı yaklaşık 7 milyar dolara çıkardı.
Korumaya ilişkin küresel taahhütler genellikle tarihsel olarak çok daha az sonuç getiren bir forum olan küresel biyoçeşitlilik zirvesine bırakılmış olsa da doğa, iklim müzakerelerinde giderek daha fazla yer almaya başladı.
Şili Çevre Bakanı María Heloísa Rojas Corradi, “İklim değişikliği ve biyolojik çeşitlilik kaybı aynı madalyonun iki yüzüdür” dedi.
Rekor Yerli Varlığı
Tropikal ormanlar, Belem’de diğer tüm iklim zirvelerinden daha fazla finansman topladı. Brezilya hükümeti, Çin ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi diğer ülkelerin de TFFF’ye katkılarını açıklamasını ve yıl sonuna kadar fonun toplam hacminin 10 milyar dolara ulaşmasını bekliyor.
Avrupa ülkeleri de Kongo Havzası yağmur ormanlarının korunmasına yardımcı olmak için 2,5 milyar dolarlık bir girişimi desteklediklerini duyurdu.
Brezilya’nın COP30 dönem başkanlığında ormansızlaşmayı durdurmak ve tersine çevirmek için bir yol haritası üzerinde ülkeler arasında anlaşmaya varılamaması üzerine, COP30 Başkanı Andre Correa do Lago, son oturumda yaptığı açıklamada, konu hakkında fosil yakıtlardan çıkış ile beraber gönüllü yol haritası üzerinde ilerleme sağlamayı taahhüt etti.
Konferansın yan etkinlikleri arasında, farklı hükümetler ve şirketler, ormanlara yönelik milyonlarca dolarlık yeni programlar duyurdular. Woodwell İklim Araştırma Merkezi’nde kıdemli politika danışmanı olan Frances Seymour, “Tüm bu nedenlerden COP30’u ormanlar açısından bir başarı olarak nitelendiriyorum” dedi.
Orman COP’u, yerli halkların masada daha büyük bir yer edinmeleri için büyük bir fırsat olarak görülmüştü. Yerli halklar Amazon gibi tehdit altındaki ekosistemleri korumada önemli roller oynuyor.
Hiçbir iklim zirvesi yerli halklardan bu kadar çok lideri ağırlamamıştı. Brezilya Amazon Yerli Örgütleri Koordinasyon Başkanı Toya Manchineri, toplantıya dünyanın dört bir yanından yaklaşık 3 bin liderin katıldığını söyledi. Ormanların ayakta kalmasına da yardımcı olabilecek bazı zaferler elde ettiler.
Brezilya, COP30’da yaklaşık 1.000 mil karelik alanı kapsayan 10 yeni Yerli toprağının sınırlarının belirlendiğini duyurdu. TFFF orman fonunun yaklaşık beşte biri ise ormanları koruyan yerli halklara gidecek.
Yerli topraklarına dair sınırların belirlenmesinin bir iklim politikası olduğunun resmi olarak tanınmasını tartışmak üzere gündeme bir madde eklenmesi teklifi başarısız oldu. Manchineri bu nedenle hayal kırıklığına uğradığını söyledi. “Ama gerçek şu ki, Amazon’dan gelen bir Yerli hareketi olarak buradan çok daha güçlü bir şekilde ayrılıyoruz” dedi.
