Küresel ölçekte kömür santrallarında, Çin’in kurulu gücünde yaşanan önemli artışa rağmen net düşüş yaşanıyor. Çin’in dışında faaliyette olan kömür santralleri 2018 itibariyle düşüşe geçti ve santralların kullanımdan kalkması hızlandı.
Küresel Enerji Takibi isimli düşünce kuruluşu tarafından Temmuz ayında kamuoyuyla paylaşılan en güncel Küresel Kömür Santralı Takibi (Global Coal Plant Tracker, GCPT) raporunun sonuçlarına göre, 2020 yılının ilk altı ayında, küresel ölçekte kömür santrallarında düşüş yaşandı. Raporda aynı zamanda Çin’in dışındaki ülkelerde kömür kurulu gücünün 2018’de pik seviyeye ulaşarak düşüşe geçtiği belirtiliyor.
Küresel Enerji Takibi’nde Kömür Programı Direktörü olarak görev yapan Christine Shearer “COVID-19 pandemisi, dünya çapında kömür santrallarında yaşanan gelişmelerde duraklamaya neden oldu. Salgın aynı zamanda, ülkelerin enerji planlarını yeniden değerlendirmeleri ve kömür kurulu gücünü temiz enerjiyle ikame etmeleri için maliyet etkin seçenekleri değerlendirmeleri için eşsiz bir fırsat sunuyor. Temiz enerjiye dayalı bu dönüşüm, ekonomileri canlandırmanın yanı sıra, yeni istihdam yaratacak ve dünyanın küresel iklim hedeflerine ulaşmasına yardımcı olacaktır” dedi.
Küresel Enerji Takibi’nin 2020’nin ilk yarısına dair güncellemesine göre 2020 yılının ilk altı aylık döneminde faaliyete geçen kömür kurulu gücü, kullanımdan kalkan kapasiteden daha düşük gerçekleşti. 1 Ocak ile 30 Haziran arasında, 18,3 Gigavat’lık (GW) kurulu güç devreye alınırken 21,2GW’lık santralın kullanımı sonlandırıldı. Bu durum, küresel ölçekteki kömür kurulu gücünde 2,9GW’lık net düşüş anlamına geliyor.
Devreden çıkan ve işletmeye alınan kömür kurulu gücü ilaveleri (renkli sütunlar), Çin’in hesaplamaya dahil edildiği net değişim (siyah çizgi) ve Çin’in değerlendirmeye katılmadığı net değişim (kesikli çizgi)
Kaynak: Küresel Kömür Santrali Takibi, Temmuz 2020.
Çin’in dışındaki ülkelerde, kömür kurulu gücü 2018 yılında zirveye ulaşarak düşüşe geçmişti. Bu durum, Çin dışındaki ülkelerde kullanımdan kaldırılması planlanan santralların, işletmeye alınması planlanan santrallara göre daha yüksek olduğunu gösteriyor.
Küresel ölçekte kömür kurulu gücündeki düşüşün temel sebebi, 2020’de 8,3GW’lik santralın devreden çıkarıldığı Avrupa olarak görülüyor. 2020’nin ikinci yarısında devreden çıkarılması planlanan 6GW’lık kömür santralıyla AB, kullanımdan kaldırılan santralların en fazla sayıda gerçekleşeceği yılı yaşıyor.
Çin En Çok Kömür Santralı Devreye Alan Ülke
Çin, 2020 yılının ilk yarısında, en çok kömür santralını devreye alan ülke oldu. Planlanan kapasitenin %90’ı (59,4GW’ın 53,2’si), inşaatı başlayan santralların %86’sı (15GW’ın 12,8’i) ve devreye alınan santralların %62’si (18,3GW’ın 11,4’ü) bu ülkede gerçekleşti. Maryland Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırmaya göre, kömür santrallarındaki bu büyük ölçekli artış, ülkedeki arz fazlası nedeniyle oluşan krizi derinleştiriyor. Bu durum aynı zamanda, ülkedeki kömür santrallarının ortalama kullanım oranını, 2025 yılında bugünkü %50’lik seviyesinden %45’in altına inmesine yol açıyor.
Güneydoğu Asya’da 1GW’lık yeni kömür santralı planlanıyor ve 2020’nin ilk yarısında 0,8GW’lık santralın inşaatı başlamış durumda. Bu durum, bölgede 2015 yılından beri -altı aylık ortalamalara göre- 2,9GW’lık planlanan proje ve 2,7GW’lık inşaat oranlarına kıyasla %70’lik düşüşe işaret ediyor.
Vietnam’ın Sekizinci Elektrik Gelişim Planı 8 (PDP8), mevcut durumda planlanan 9,5GW’lık kömür kurulu gücünün iptalini ve 2030 yılı sonrasında 7,6GW’lık santralın ertelenmesini öneriyor. Bu durum revize edilen Yedinci Elektrik Gelişim Planı ile karşılaştırıldığında, planlanan ilave kömür kurulu gücünün yarılanması (%48) anlamına geliyor. Gelişim Planı, 2030 yılına kadar planlanan kapasitenin 35,5GW’den 18,4GW’ye azalacağını öngörüyor.
Bangladeş’in Enerji Bakanı kısa süre önce, ülkede günümüzde işletmede olan 1,2GW’lık kurulu güce ilave olarak planlanan kömür kurulu gücünün 5GW ile sınırlanabileceğini duyurdu. Mevcut durumda Bangladeş’te inşaat halinde olan 4,8GW göz önünde bulundurulduğunda, inşaat aşamasına geçmemiş 16,3GW’lık planın iptal edilmesi anlamına geliyor.
Şubat 2020’de Mısır’ın Enerji Bakanlığı, 6,6GW’lık Hamrawein Kömür Santrali’nin inşasının erteleneceğini ve bu santral yerine bir yenilenebilir enerji projesi başlatılacağını açıkladı. Bu karar, Mısır’da planlanan 15,2GW’lık yeni kömür santralının rafa kalktığı ya da iptal olduğu anlamına geliyor.
Birlemiş Milletler, 2020 yılına kadar Paris Anlaşması’nın hedeflerine ulaşmak amacıyla, yeni kömür santrallarının inşasının iptali çağrısında bulundu. Bununla birlikte, küresel ölçekte 189,8 GW’lık santral halen inşaat aşamasında bulunuyor. Yanı sıra 331,9GW’lık yeni kömür kapasitesi de planlanıyor.
GEM, IPCC tarafından hazırlanan 1,5 Derece Özel Raporu’ndaki senaryolardan yola çıkarak, küresel ısınmayı 2 derecenin altında tutabilmek üzere, 2030 yılına kadar küresel ölçekte kömürden elektrik üretiminin mevcut seviyesinin %50 ila %75 altına düşmesi gerektiğini belirtiyor.
