2019’da 50 küresel banka, bilim insanları ve hükümetler tarafından biyoçeşitlilik kaybının birincil tetikleyicileri olarak kabul edilen sektörlere 2,6 trilyon doların üzerinde kredi veya sigorta imkânı sağladı. Raporda Türkiye’deki kaplumbağa yuvalama kumsalına yapılan Hunutlu kömürlü termik santralinin kredisini üstlenen Bank of China ve ICBC de yer alıyor.
Portfolio Earth isimli bir girişim “Bankrolling Extinction” (Yok Oluşu Finanse Etmek) raporunda dünyanın en büyük bankalarının biyoçeşitlilik tahribatına sebep olan belli başlı sektörlerde faaliyet gösteren şirketlere sağladığı krediler ve sigortaları ölçtü.
Rapor, 2019 yılı boyunca 50 küresel bankanın, küresel yok olma krizinin birincil nedenleri olarak belirlenen gıda, ormancılık, madencilik, fosil yakıtlar, altyapı, turizm ve ulaştırma ve lojistik sektörlerine 2,6 trilyon dolardan fazla kredi ve sigorta sağladığını tespit etti. Ayrıca bankaların hiçbirinin kredilerinin biyoçeşitlilik üzerindeki etkisini izlemek veya ölçmek için kapsamlı politikalar veya yeterli sistemler geliştirmediğini de tespit etti.
Biyoçeşitlilik tahribatına en çok etki eden 10 banka; Bank of America, Citigroup, JP Morgan Chase, Mizuho Financial, Wells Fargo, BNP Paribas, Mitsubishi UFJ Financial, HSBC, SMBC Group ve Barclays’dir (şekil 1). Ortalama olarak 50 bankanın her biri, 52 milyar dolarlık biyoçeşitlilik kaybı riski ile bağlantılı.
Günümüzde türlerin yok olma oranı doğal süreçlerle yok oluş oranından 10.000 daha yüksek. Çalışma, bankaların, onları koruyan düzenleyiciler ve kurallar ile denetlemelerden büyük ölçüde kaçabildiğini ortaya koyuyor ve bankacılık faaliyetlerinin biyoçeşitliliğin bu kadar korunmasız olduğu bir sistemde kilit bir rol oynadığını gösteriyor.
Rapor, finans sektörünün kitlesel bir yok oluş krizini finanse ederken aynı zamanda insan haklarını ve yerli toplulukların egemenlik alanlarını da baltaladığını belirtiyor:
- Bankalar doğa üzerindeki etkilerini açıkça raporlamalı ve radikal bir şekilde azaltmalı, ayrıca fosil yakıtların, ormansızlaşmanın, aşırı avlanmanın ve ekosistem yıkımının finansmanı durdurmalı.
- Hükümetler, biyolojik çeşitliliğin yok edilmesinde önemli rol oynayan bankaları korumayı bırakmalı ve bankaları kredilerinin neden olduğu zarardan sorumlu tutmak için finansal kuralları yeniden oluşturmalı.
- Dünyanın her yerinden insanlar paralarının nasıl yatırılacağı konusunda söz sahibi olmalı ve bankaların insanlara ve gezegene ciddi zararlar vermesini durdurma hakkına sahip olmalı.
IPBES Küresel Değerlendirme raporunun başyazarlarından British Columbia Üniversitesi Profesörü Kai Chan, insanlığın iklim ve ekolojik krizlerle başa çıkabilmesi için ihtiyaç duyduğu dönüşümün merkezinde sürdürülebilir bir küresel ekonominin yer aldığını belirterek, Bunun merkezinde, yatırımları dünyanın dört bir yanında kalkınmaya güç veren bankalar ve finans kurumları bulunuyor. Projelerin ancak gezegenin cömertliğini ve herkes için güvenli bir iklimi geri kazanmaya anlamlı ve olumlu bir şekilde katkıda bulunacağını gösterdiğinde sermaye bulabilecekleri bir dünya hayal edin. Bu raporun öngördüğü ve üzerine inşa ettiği gelecek bu” dedi.
Amazon Watch İklim ve Finans Direktörü Moira Birss ise Amazon yağmur ormanlarında tarım ticareti, madencilik ve fosil yakıtlar gibi endüstrilerin yerel toplumların haklarını ayaklar altına aldığını hatırlatırken, “Büyük bankalardan kredi ve sigortalarla finanse edilen kapsamlı bir ormansızlaşmaya neden oluyor. Amazon yağmur ormanları hayatta kalacaksa ve bu gezegende bir geleceğimiz olacaksa, finans kurumları trilyonlarca doları hiç çekinmeden biyoçeşitlilik kaybına neden olan endüstrilere aktarmayı bırakmalıdır” diye konuştu.
