Tarım ve Orman Bakanlığı’nın Faaliyet Raporu’nda ve Strateji Raporu’nda orman yangınları ile ilgili bir madde yer almıyor.
YAZI: Müge KESKİN
28 Temmuz’da başlayan ve birkaçı halen süregelen orman yangınları ile ilgili tartışmalar sürerken, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın her yıl yayımladığı Faaliyet Raporları’nda 2019 ve 2020 yılları içerisinde orman yangınlarına dair herhangi bir çalışmadan bahsedilmediği görülüyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 2020 Faaliyet Raporu’nda yangınla mücadele, yangınların önlenmesi, erken müdahale sistemi ve filo gibi konular ile ilgili bir madde bulunmuyor. Aynı şekilde, Bakanlığın 2019-2023 Stratejik Plan Raporu’nda da bu hedeflerden bahsedilmiyor. Bunun ne anlama geldiğini kavramak için öncelikle Faaliyet ve Strateji Raporu kavramlarına göz atmamız gerekiyor.
Özetle faaliyet raporları, bakanlıkların veya çeşitli kurumların her yıl yaptıkları çalışmaları veya kullandıkları bütçenin ve iş gücünün dağılımlarını gösterdikleri kapsamlı raporlar. Bu raporlara kurumların web sitelerinden ulaşmak ve o yıl hangi çalışma alanlarına odaklandıklarını öğrenebilmek mümkün. Aynı şekilde Strateji Raporları da belirlenen zaman dilimi içerisinde başlanması veya tamamlanması hedeflenen plan ve projeleri tanımlar.
Sadece Orman Genel Müdürlüğü’nün Faaliyet Alanı mı?
Türkiye ormanlarının 60%’ının birinci ve ikinci derece yangına hassas alanlar olduğu da göz önünde bulundurulduğunda, ormanlardan sorumlu tek bakanlığın söz konusu raporlarında yangınlardan bahsedilmemiş olması ilgi çekiyor.
Öte yandan Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Orman Genel Müdürlüğü’nün Faaliyet Raporlarında orman yangınları ile mücadele kapsamında yapılan çalışmalardan bahsediliyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesinde olan tarım odaklı genel müdürlüklerin varlığı da düşünüldüğünde, Orman Genel Müdürlüğü’nün raporlarında mevcut bulunan yangınla mücadele gibi konulara Bakanlık raporlarında değinilmemesi ve sadece tarım odaklı bir rapor oluşturulması akıllarda soru işareti bırakıyor.
2018’de İki Bakanlık Birleşiyor
2017 yılı ve öncesinde Orman ve Su İşleri Bakanlığı ve GTHB (Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı) iki ayrı bakanlık iken, 2018’de bu bakanlıklar Tarım ve Orman Bakanlığı çatısında birleşiyor. Aynı zamanda 2017’de Orman ve Su İşleri bakanı Veysel Eroğlu iken, yeni Tarım ve Orman Bakanlığı’nın başına şuan da halen bakan olan Pakdemirli geçiyor.
2011, 2015, 2016, 2017 yıllarındaki Orman ve Su İşleri Bakanlığı’na ait Faaliyet Raporlarında yangın yönetimi için atılan çeşitli adımlardan etraflıca bahsediliyor – 2012, 2013, 2014’dair raporlar web sitelerinde mevcut değil. Oysaki yeni birleşmiş Tarım ve Orman Bakanlığı’na ait 2018, 2019, 2020 yıllarının Faaliyet Raporları’nda yangınlardan bir istisna dışında hiç bahsedilmiyor. Bu, iki bakanlığın tek bakanlık çatısında toplanması ve bakanın değişmesi ile aynı yıla tekabül ediyor.
Bahsedilen istisna, 2019 yılına ait raporda geçen küçük bir alıntı olarak göze çarpıyor, zira bu madde herhangi bir açıklama yapılmadan yalnızca şu şekilde ifade edilmiş: “Orman yangınlarına erken müdahale için erken uyarı sistemi geliştirilerek ve orman yangınlarını engelleyecek tedbirler alınacaktır. Yapay zeka destekli yerli ve milli teknolojiler kullanımıyla müdahale süresinin 10 dakikaya indirilmesi amaçlanmaktadır.”
Tarım ve Orman Bakanlığı’na ait 2019 Faaliyet Raporu’nda geçen yukarıdaki maddenin gerçekleştirildiğine veya ne şekilde, ne türlü yöntemlerle gerçekleştirildiğine dair herhangi bir veri mevcut değil. Bu sebeple yeni ve birleşmiş bakanlığın orman yangınlarını ajandasına yeterince almadığının eleştirisinde bulunmak mümkün.
Yangınla Mücadele Teknolojileri Artarken Yangınlar Niçin Kontrol Edilemiyor?
İklim değişikliği sebebiyle normalin üzerinde seyreden hava sıcaklıkları ile kuruyan bitki örtüsü yanmaya meyilli bir hale geliyor. Buna insan faktörü eklendiğinde ise yönetimi zorlaşan devasa yangınlarla yüzleşmek durumunda kalıyoruz. Bu sebeple Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yangın yönetimini ajandasına daha detaylı ve öncelikli bir şekilde alması önem teşkil ediyor.
Yangınları tamamen durdurmak mümkün değil, ama hazırlıklı olmak mümkün. WWF’nin Akdeniz Bölgesi’ndeki yangınlar hakkındaki 2019 tarihli raporunda Türkiye, bu ülkeler içinde yangından en az etkilenen ülke olarak gösterilmesine rağmen, yangınla mücadele konusundaki zayıf noktası hava araçlarını yüksek bedellerle kiralaması olarak tespit edilmiş.
Aynı rapora göre, yüksek olasılıkla yangın riski teşkil eden Fransa İspanya, İtalya, Portekiz Yunanistan ve Türkiye’nin dahil olduğu Akdeniz Bölgesi’nin yangınla mücadele kavramını geçmişte bırakması ve dünyadaki yeni koşulları -iklim değişikliğini- fark ederek yangını yönetme kavramını benimsemesi önerisinde bulunuyor.
-Orman Genel Müdürlüğü. 2021. 2020 Yılı Faaliyet Raporu. [Online] https://www.ogm.gov.tr/tr/faaliyet-raporu (05 Ağu 2021)
-T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. 2021. 2020 Faaliyet Raporu.[Online] https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/Plan-Program-Ve-Faaliyet-Raporlari/faaliyet-raporlar%c4%b1 (03 Ağu2021)
-T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. 2020. 2019 Faaliyet Raporu.[Online] https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/Plan-Program-Ve-Faaliyet-Raporlari/faaliyet-raporlar%c4%b1 (03 Ağu2021)
-T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. 2018. 2019-2023 Stratejik Plan. [Online] https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/Plan-Program-Ve-Faaliyet-Raporlari/stratejik-plan (03 Ağu 2021)
