IEA’nın yeni değerlendirmesine göre temiz enerjinin yayılma hızı, yeterli istek ve politika eylemiyle neler başarılabileceğini gösteriyor ancak 2050 hedeflerine ulaşmak için daha hızlı bir değişime ihtiyaç var.
Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) yayımladığı Temiz Enerji İlerlemesini İzleme değerlendirmesine göre, güneş enerjisi ve elektrikli araçlar gibi bazı temiz enerji teknolojilerinin yayılma hızı, yeterli istek ve politika eylemiyle daha da güçlenebilir. Çalışmada, 2050 yılına kadar net sıfır emisyon elde etmek için ise enerji sisteminin çoğu bileşeninde acilen daha hızlı değişim ihtiyacı vurgulandı.
Temiz Enerji haber portalında yer alan habere göre, çalışma geçen yıl dikkate değer kazanımları ortaya koyarken, elektrikli otomobil satışlarının, 2022’de 10 milyondan fazla satışla rekor seviyeye ulaştığını ve sadece beş yılda yaklaşık on kat arttığını belirtiyor. Değerlendirmeye göre, yenilenebilir elektrik kapasitesi eklemeleri, şimdiye kadarki en büyük dağıtımları olan 340 GW’a yükseldi. Sonuç olarak, yenilenebilir enerji kaynakları artık küresel elektrik üretiminin %30’unu oluşturuyor. Temiz enerjiye yapılan yatırım, 2021’e göre yaklaşık %15’lik bir artışla 2022’de 1,6 trilyon ABD doları ile rekor seviyeye ulaştı ve belirsiz bir ekonomik ortamda bile enerji geçişlerine duyulan güvenin devam ettiğini gösteriyor.
Bununla birlikte, temiz enerjiye geçiş, bölgeler ve sektörler arasında farklı hızlarda gerçekleşiyor. Örneğin, 2022’deki küresel elektrikli otomobil satışlarının yaklaşık %95’i Çin, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa’da gerçekleşti. Buna göre çalışma, elektrikli otomobiller ve diğer kilit teknolojilerdeki ilerlemeyi tüm bölgelere, özellikle gelişmekte olan ekonomilere yaymak için daha güçlü uluslararası iş birliğine olan ihtiyacı vurguluyor.
Maliyetlerin düştüğü ve teknolojilerin nispeten olgunlaştığı elektrik üretimi ve binek otomobiller gibi enerji sisteminin bazı kısımlarında da temiz enerji dağıtımı daha hızlı gerçekleşiyor. Bu arada, ağır sanayi ve uzun mesafeli taşımacılık gibi emisyonların üstesinden gelinmesinin daha zor olduğu enerji sisteminin parçaları için pazara temiz teknolojiler getirmek için hızlı inovasyona hâlâ ihtiyaç var. Son birkaç yılda inovasyon konusunda olumlu adımlar atıldı, ancak bu alanlarda daha düşük emisyonlu teknolojileri yakında piyasaya sürmek için daha fazla hızlanmaya ihtiyaç var.
Kilit Teknolojilerin Büyümesi Umut Verici Gelişmeler Sağlıyor
Çalışma, küresel enerji sisteminin 2050 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşma yolu ile uyumlu hale getirilmesine yönelik ilerlemeyi izliyor. Bunu, sektörlerden teknolojilere ve altyapıya kadar 50’den fazla farklı bileşeni değerlendirerek yapıyor. IEA ayrıca, kullanıcıların küresel enerji sistemi genelinde 500’den fazla farklı yenilikçi teknolojinin veya bileşenin hazır olup olmadığını ve coğrafi dağılımını ve beraberindeki Temiz Enerji Gösterim Projelerini görselleştirmesine olanak tanıyan, yeniden tasarlanmış, etkileşimli bir dijital veritabanı olan Temiz Enerji Teknolojisi Kılavuzunu da yayımladı.
IEA İcra Direktörü Fatih Birol, “Temiz enerji ekonomisi hızla şekilleniyor, ancak uluslararası enerji ve iklim hedeflerine ulaşmak için çoğu alanda daha da hızlı ilerleme gerekiyor. Temiz Enerji İlerlemesini İzleme’nin bu güncellemesi, küresel olarak daha fazla eyleme duyulan ihtiyacın ve potansiyelin altını çizerek bazı çok umut verici gelişmeleri vurguluyor. Güneş enerjisi ve elektrikli arabalar gibi kilit teknolojilerin olağanüstü büyümesi, neyin mümkün olduğunu gösteriyor.” açıklamasını yaptı.
Pek çok sektör henüz uluslararası iklim hedefleri için tam olarak doğru yolda olmasa da, yeni analiz geçen yıldaki önemli ilerlemeleri tespit ediyor. Elektrikli araç aküleri için açıklanan üretim kapasitesi, IEA’nın 2050 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşma senaryosunda ilk kez 2030’da beklenen talep gereksinimlerini karşılamaya yeterli seviyelere ulaştı. Bu, Amerika Birleşik Devletleri’nde Enflasyon Azaltma Yasası ve Avrupa Birliği’nin Yeşil Düzen Sanayi Planı gibi büyük endüstriyel stratejilerin ivmesiyle destekleniyor.
Güneş Enerjisi 5 Yılda 2 Kattan Fazla Artabilir
Güneş enerjisi ilerlemesi artık net sıfır hedefleriyle tutarlı kilometre taşlarıyla uyumlu. Solar PV, Özellikle Çin, Amerika Birleşik Devletleri ve Hindistan’da yaygın hükümet desteği bağlamında büyük büyüme göstererek, 2021’e göre %26 artışla 2022’de yaklaşık 1.300 TWh’lik bir rekor üretti ve 2022’de tüm yenilenebilir teknolojilerin en büyük mutlak üretim artışını kaydetti. Duyurulan tüm projeler hayata geçirilirse, güneş enerjisi için küresel üretim kapasitesi önümüzdeki beş yıl içinde iki kattan fazla artacak ve IEA’nın 2050’ye Kadar Net Sıfır Senaryosunda 2030 talebini geride bırakacaktır.
Çalışmaya göre bina sektöründe de olumlu ilerlemeler kaydedildi. Hükümetler giderek daha sıkı bina enerji mevzuatı ve performans standartları getiriyor ve binalar için ısı pompaları ve düşük emisyonlu soğutma ekipmanları gibi verimli ve yenilenebilir teknolojilerin kullanımı hızlanıyor. Cihazlar, taşıtlar, endüstriyel tesisler ve ticari binalar için yeni politikaları yürürlüğe koyan Hindistan’da olduğu gibi, geçen yıl enerji verimliliği politikaları da küresel olarak güçlendirildi.
Politika birçok bölgede ilerliyor. Örneğin, bu yılın başlarında Endonezya, Güneydoğu Asya’da karbon yakalama, kullanma ve depolama için yasal ve düzenleyici bir çerçeve oluşturan ilk ülke oldu ve Namibya, 2022’nin sonlarında bir hidrojen stratejisi yayınladı.
Çoğunluk Henüz 2050’ye Kadar Net Sıfır Emisyonla Tutarlı bir Yolda Değil
IEA’nın Temiz Enerji İlerlemesini İzleme ve Temiz Enerji Teknolojisi Kılavuzundaki son güncellemelerden bu yana birçok teknoloji, inovasyonda önemli atılımlar gördü. Dünyanın en büyük pil üreticisi, talep gören kritik minerallere bağımlılığı azaltmaya yardımcı olabilecek alternatif bir pil kimyası olan sodyum-iyon elektrikli araç pillerinin üretimine başlayacağını duyurdu. Düşük emisyonlu hidrojen üretmek için oldukça verimli bir teknoloji olan katı oksit elektrolizörlerin iki büyük ölçekli gösterimi bu yılın başlarında faaliyete geçti. Her ikisi de emisyonların üstesinden gelinmesi zor olan endüstriler olan alüminyum arıtma ve çimento yapımı için yenilikçi temiz teknolojilerde olumlu adımlar atıldı. Ayrıca, 2023’ün başlarında, Danimarka kıyılarında Kuzey Denizi’nin altında jeolojik olarak depolanmak üzere ilk sıvı karbon dioksit (CO2) sevkiyatı Belçika’dan alındı ve bu, karbon yakalama sektörü için önemli bir başarı.
Temiz Enerji İlerlemesinin İzlenmesi’nde değerlendirilen enerji sisteminin 50’den fazla bileşeninin tamamında ilerleme gözlemlenebilirken, çoğunluk henüz 2050’ye kadar net sıfır emisyonla tutarlı bir yolda değil. 2050 yılına kadar net sıfır emisyonu ulaşılabilir kılmak için temiz enerjiye daha geniş ve daha hızlı bir geçiş sağlamak için dünyanın tüm bölgelerinde geniş bir yelpazede farklı teknolojiler gerekiyor.
