COP25’e ev sahipliği yapan İspanya’yı, coğrafi olarak iklim krizinin en çok etkileyeceği Akdeniz Havzası’nda bulunmasının da etkisiyle pek de parlak bir gelecek beklemiyor…
YAZI: Çisil SEVİNÇ
İspanya’nın başkenti Madrid’de 2 Aralık’ta başlayan ve 13 Aralık’a kadar devam edecek COP25, gözlerin İspanya’ya dönmesine neden oldu. İklimsel çöküşü engelleme adına önemli müzakerelere ev sahipliği yapan İspanya’nın iklim eylemini hızlandırması gerekiyor.
Güney Avrupa’nın geri kalanı gibi İspanya da iklim krizinin etkilerinden mustarip. Yükselen sıcaklıklar, azalan yağmurlar ve yükselen deniz seviyesi gibi faktörlerle İspanya’nın deneyimleyeceklerinden sadece bazılarına bakmakta yarar var:
- İnsan sağlığına tehdit oluşturan ve gün geçtikçe şiddetlenen sıcak hava dalgaları gözlemlenecek.
- Artan kuraklıkla beraber su kıtlığı yaşanacak: İspanya’nın %18’i yüksek risk teşkil etmekle birlikte %74’ü halihazırda çölleşme riskiyle karşı karşıya.
- Sulama güçlüğü ve mahsul verimsizliği gibi faktörlerden dolayı İspanya tarımında değişimler gerçekleşecek.
- Kıyı erozyonu ve taşkınlar artmaya başlayacak. Kıyı taşkınları, bu yüzyılın sonunda 300 binden fazla insanı etkileyerek gözle görülür bir ekonomik zarara yol açacak.
- Okyanustaki değişimler İspanyol balık endüstrisini baltalayacak.
- İspanyol ekonomisi turizmde yaşanacak düşüş gibi birçok faktörden dolayı gerileme gösterecek.
Sıcaklıklar 4 Derece Artabilir
Ekim 2019’da karbondioksit konsantrasyonları sanayi öncesi seviyenin (280 ppm) %60’ından fazla artış göstererek 408,5 ppm ile bir rekora imza attı. İspanya’da, 1960-2011 arası dönemde ortalama yaz sıcaklıkları her 10 yılda 0,35 derece artarak küresel ortalamanın üzerinde bir seyir izledi. Yüzyıl sonunda İspanya’nın ortalama yıllık sıcaklığının, yüksek emisyonlu bir senaryoda 4 dereceye kadar yükseliş göstermesi bekleniyor.
Yükselen sıcaklıklarla birlikte Güney Avrupa genelinde yağış miktarında düşüşler yaşanıyor. İspanya’nın Güneydoğu bölgesinde yıllık yağış miktarı son 75-80 yılda %15’e varan bir düşüş yaşadı. Bu düşüş devam ederek Güney Avrupa’da yaz yağmurlarının %20’ye kadar gerilemesine, İspanya’nın bazı bölgelerinde %30’luk ve yaz mevsiminde %40’lık oranlarla Avrupa’nın en keskin düşüşlerinden birine neden olacak.
İspanya, 8.000 km’ye varan kıyı şeridi ile deniz seviyelerinin yükselmesi tehdidi ile karşı karşıya. Eğer emisyonlar artmaya devam ederse, deniz seviyesi 2100’de yaklaşık 0,84 cm yükselecek. 0,5m’lik yükselmeyle dahi %50’sini yitirecek Ebro Deltası örneği İspanya’da sert değişimler yaşanacağının kanıtı.
Sıcaklık Nedeniyle Hayatını Kaybedenleri Sayısı Artacak
Küresel sıcaklıkların yükselmesiyle sıcak hava dalgaları sıklaşacak. İnsan faaliyetleriyle birlikte sıcak hava dalgaları bazı bölgelerde iki kat daha sık gözleniyor. Örneğin, eğer insan faaliyetlerinden doğan emisyonlar olmasaydı, İspanya’da en az dokuz can kaybına yol açan yıkıcı 2018 Kuzey Yarımküre sıcak hava dalgası yaşanmazdı. Aşırı sıcaklık, hava durumundan kaynaklanan ölümlerin en başında yer almakla beraber ekonomik kayıplara ve tahribatlara yol açıyor. İspanya’da, 2003’teki sıcak hava dalgası insanların hayatlarını kaybetmelerine neden olurken, tarım ve orman alanlarında yol açtığı tahribatla 810 milyon euroluk kayba yol açtı. Bu yılki aşırı sıcaklık da İspanya’da son 20 yılda görülen en şiddetli orman yangınlarına neden oldu.
Isınmanın artarak devam etmesi sıcaklık nedeniyle gerçekleşen ölümleri artıracak. İspanya’da yüksek emisyonlu bir senaryoda gerçekleşecek aşırı sıcaklık durumunda 2050-2100 yılları arasında yıllık can kaybı 12.900’e ulaşabilir. Çalışmalar, başta Madrid olmak üzere bazı İspanyol şehirlerinin sıcak hava dalgası ve düşük temiz hava kalitesi karşısındaki hassasiyetinin altını çiziyor.
Akdeniz Kıyıları Kuraklıkla Mücadele Edecek
İklim değişikliği kuraklığı çok daha yoğun bir seviyeye çıkarırken, sıcaklıkların yükselmesiyle beraber kuraklıklar daha sık ve keskin yaşanmaya başlayabilir. Yıkıcı etkiler İspanya’nın en çok Akdeniz kıyısında bekleniyor. Bölge 2030-2060 yıllarında her yıl bir hafta daha fazla kurak gün geçireceği gerçeğiyle yüzleşebilir.
Kuraklıkların ülkenin sosyoekonomiğine de yıkıcı etkileri olabilir. 1976 ve 2006 yılları arasında yalnızca Avrupa’da 100 trilyon euroluk bir zarar oluştu. AB’de bu zarar, 2000’lerin başında yıllık 7,5 trilyon euroya ulaştı. Kuraklık ve su kıtlığının etkileri İspanya’yı da savunmasız kılıyor. İspanya topraklarının %18’i çok yüksek risk taşımakla beraber %74’lük bir oranla çölleşme tehlikesiyle karşı karşıya.
Güney Avrupa’da suya erişim oranı sıcaklıkların 1,5 derece yükselmesiyle %9’luk bir düşüş yaşayacak. Bu oran, 2 derecelik bir yükselmeyle %17’yi buluyor. 2100 yılında, İspanyol nüfusunun %60’ı su stresi sorunu ile yüzleşebilir. Su kıtlığı, İspanya’da halen var olan çatışmaların artmasına da yol açabilir.
Sıcaklıktaki değişimler, yağışlar ve aşırı hava durumları Güney Avrupa’da mahsul ve hayvancılık verimliliğini etkilemeye başlamış durumda. Akdeniz ekosistemleri 1,5 derecenin altı bir senaryoda sağ kalabilir ancak 2 derecelik bir sıcaklık artışında insanlık tarihinde görülmemiş bir dramatik değişime uğrayabilir.
Kıyı Taşkınları Yaklaşık 350 bin Kişiyi Etkileyebilir
Deniz seviyesinin yükselmesiyle oluşan kıyı erozyonu, toprak kaybına ve kıyılardaki tuz oranına sebep oluyor. Bazı bölgelerde artan fırtına ve taşkınlarla birleşen erozyon, Avrupa’da deniz seviyesinin altındaki bölgelerde yaşayanları yerinden edebilir. Eğer yüzyıl sonuna kadar emisyonlar artmaya devam ederse, İspanya’daki kıyı taşkınları yaklaşık 322 bin kişiyi etkileyecek.
İspanya; 30 binden fazla çalışanı, yıllık 900 bin tona varan deniz ürünü ve 2 trilyon euro kazancıyla Avrupa’nın en büyük balık üreticisi unvanına sahip. Emisyonların artmaya devam etmesiyle bu yüzyıl sonunda balık avcılığı potansiyelinin %56 oranında düşmesi bekleniyor. Bu denli kritik bir düşüş İspanya ekonomisinde ciddi bir kayba yol açabilir.
Güney Avrupa’da turizm, tarım, inşaat, enerji ve sağlık gibi birçok sektörün iklim değişikliğinin sonuçlarından olumsuz yönde etkilenmesi bekleniyor. İspanya’da 1980-2013 arası dönemde yalnızca aşırı iklim olayları 32,8 trilyon euroluk bir kayba yol açtı. Turizm, İspanyol GSMH’sinin %16’sı ve istihdamın %13’ünü oluşturuyor. Kısaca turizm ülke ekonomisinin başat faktörlerinden biri. Artan sıcaklıkların İspanya’yı turistler bakımından daha az çekici kılmasıyla birlikte gelecekte İspanyol ekonomisini zor günlerin beklediği söylenilebilir.
