Dünya yüzeyindeki buzulların neredeyse %40’ının iklim krizi nedeniyle şimdiden yok olmaya mahkum olduğunu ortaya koyan yeni bir araştırma, ısınmadaki mevcut artışın sürmesi halinde bu kaybın %75’ler seviyelerine ulaşacağını öngörüyor.
Yeni bir çalışmaya göre, gezegenimiz üzerinde bugün için mevcut buzulların neredeyse %40’ı erimeye mahkum durumda. Üstelik Dünya şu anda 2,7 derecelik bir ısınma yolunda ilerliyor ve bunun sürmesi koşulunda buzulların %75’i yok olacak.
Buzulların bu büyük kaybı, deniz seviyelerinin yükselmesine neden olacak. Bu durum da milyonlarca insanı tehlikeye atacak, kitlesel göçlere yol açacak ve yiyecek üretimi için suya ihtiyaç duyan milyarlarca insanı derinden etkileyecek. Ancak karbon emisyonlarının keskin şekilde azaltılması ve küresel ısınmanın uluslararası düzeyde kabul edilen 1,5 derece hedefine sınırlandırılması, buzul kütlesinin yarısını kurtarabilecek. Bu hedef giderek ulaşılması zor bir hale geliyor çünkü emisyonlar artmaya devam ediyor. Bilim insanları 0,1 derecelik sıcaklık artışının önlenmesiyle 2,7 trilyon ton buzun kurtulabileceğini belirtiyor.
Çalışmaya göre, ABD’nin batısı ve Kanada’daki buzullar ciddi şekilde etkilenmiş durumda ve %75’i zaten erimeye mahkum. Yüksek ve soğuk Hindu Kush ve Karakurum dağlarındaki buzullar ise daha dirençli olmalarına rağmen onlar da küresel sıcaklıklar arttıkça önemli ölçüde küçülecek.
Küresel Isınmadaki Her Ondalık Derece Azalma Bile Koruyucu
Önceki çalışmalardan farklı olarak bu son araştırma, buzulların kaderini yüzyılın sonrasına kadar incelemek için birden fazla buzul modelini kullanıyor. Daha önce buzulların yaklaşık %20’sinin 2100 yılına kadar erimesinin kaçınılmaz olduğu biliniyordu. Ancak uzun vadeli bakış açısı, hâlihazırda kaçınılmaz olan toplam buzul kaybının %39 olduğunu ortaya koydu.
Deniz seviyesinin yükselmesinin yanı sıra, buzul kaybı buz gölü çöküşlerini artırarak deniz seviyesine daha yakın bölgelerdeki yerleşim yerlerini yıkıma uğratacak ve doğal ekosistemlerin kaybına yol açacak. Buzul turizmine bağımlı bölgeler de bu durumdan zarar görecek.
Son çalışmanın ortak yazarlarından biri olan Belçika’daki Vrije Universiteit Brussel’dan Dr. Harry Zekollari, “Çalışmamız 0,1 derecelik sıcaklık artışının ne kadar önemli olduğunu acı bir şekilde ortaya koyuyor. Bugün aldığımız kararlar yüzyıllar boyunca yankılanacak ve ne kadar buzulun korunabileceğini belirleyecek” dedi.
Çalışmanın diğer ortak yazarı, Avusturya’daki Innsbruck Üniversitesi’nden Dr. Lilian Schuster ise şunları söyledi:
“Buzullar, iklim değişikliğinin iyi bir göstergesidir çünkü geri çekilmeleri, iklimin nasıl değiştiğini çıplak gözle görmemizi sağlar. Ancak, buzullar uzun zaman ölçeklerine göre tepki verdikleri için, dağlarda bugün gördüğümüzden çok daha kötü bir durumla karşı karşıyayız.”
Schuster, bu çalışmanın “küresel ısınmadaki her 0,1 derecelik azalmanın önemli olduğunu gösterdiği için, harekete geçmek için hâlâ çok geç olmadığını” ifade etti ve buzul kaybının neden olacağı potansiyel sonuçları azaltabileceğini belirtti. Analiz için temel yıl 2020 olsa da, buzullar son yüzyıldaki küresel ısınma nedeniyle bu tarihten çok önce büyük miktarda buz kaybetmişti. Ancak bu kaybı nicel olarak belirlemek zor çünkü tarihsel veriler oldukça sınırlı.
Science dergisinde yayımlanan çalışma, her biri gerçek dünya gözlemleriyle kalibre edilmiş sekiz farklı buzul modelini kullandı. Bu modeller, Grönland ve Antarktika dışındaki dünyanın 200 bin buzulunun farklı küresel sıcaklık senaryoları altında buz kaybını tahmin etti. Senaryolarda sıcaklığın binlerce yıl sabit kaldığı varsayıldı.
Öte yandan araştırmacılar kullanılan modellerde önemli belirsizlikler olduğunu da kabul etti. Buna rağmen buzulların önemli ölçüde buz kaybedeceği kesin. Hatta bu kaybın ortalama tahminlerden çok daha yüksek olabileceği öngörülüyor. Örneğin, mevcut küresel ısınma düzeyinde buzulların %40’ının erimeye mahkûm olduğu yönündeki ortalama tahmin, en kötü senaryoda %55’e kadar çıkabilecek.
Buzulların erimeye mahkum olma oranı ise dünya genelinde büyük farklılıklar gösteriyor. Örneğin, Kanada’nın Arktik bölgesinin güneyindeki buzulların %80’i hâlihazırda erimeye mahkumken, Hindu Kush-Karakurum-Himalaya dağ zincirinin batı kesimindeki buzulların yalnızca %5’i şu anda yok olma yolunda.
Küresel ısınmanın 2,7 dereceye ulaşması durumunda tablo oldukça karanlık. Dünyadaki 19 büyük buzul bölgesinden yalnızca 7’si hariç geri kalanların tamamı, en az %80 oranında buzul kaybına uğrayacak. Bu kayıp, Orta Avrupa’dan Doğu Himalaya zincirine kadar uzanacak. Rus Arktik bölgesi, ABD’nin batısı ve İzlanda’daki buzullar tamamen yok olacak.
Erimesi Kesin Olan Buzullar Denizleri 11cm Yükseltecek
Buzullar şu anda deniz seviyesindeki yükselmenin yaklaşık dörtte birine katkı sağlıyor ve hâlihazırda erimesi kesinleşmiş buzullar bile 11 cm’lik bir artışa yol açacak. Küresel ısınmanın 2,7 dereceye ulaşması durumunda ise sadece buzullar 23 cm deniz seviyesi yükselmesine neden olacak. Isınmanın 1,5 derece ile sınırlandırılması ise bu artışı 14 cm’ye düşürecek.
Birleşik Krallık’taki Northumbria Üniversitesi’nden Prof. Andrew Shepherd, bu çalışmanın tüm buzul model projeksiyonlarını tek bir değerlendirmede topladığını belirtti ve ekledi:
“Bu çalışma, küresel ısınma bugün dursa bile buzul erimesinin yüzyıllar boyunca devam edeceğini gösteriyor ve bu oldukça düşündürücü bir gerçek. Hayatlarımız boyunca dramatik değişimler yaşanacak. Eğer bugünkü gibi fosil yakıt yakmaya devam edersek, dağ manzaralarımız tanınmaz hale gelecek.”
Zekollari ise buzullar uzakta gibi görünmelerine rağmen onların kaybının herkesin hayatını etkileyeceğine dikkat çekerek, “Her şey birbiriyle bağlantılı. Örneğin Birleşik Krallık’ta arabanızla dolaştığınızda seragazına neden oluyorsunuz ve bu, belki 10 bin kilometre uzaktaki bir buzulun erimesine katkıda bulunuyor” dedi.
