İklim değişikliği ve insan faaliyetleri son 20 yılda daha sık ve yoğun orman yangınlarına yol açtı. Bu yangınlar ise, emisyonların hızla artmasına neden oldu.
Çin Bilimler Akademisi (CAS) tarafından hazırlanan bir rapora göre, küresel orman yangınları 2001 ile 2022 yılları arasında 33,9 milyar ton karbondioksit (CO2) saldı. Bu, her yıl orman yangınlarının neden olduğu karbon emisyonlarının, Japonya’da fosil yakıtların yakılmasından kaynaklanan emisyonlardan daha yüksek olduğu anlamı taşıyor. “Aşırı orman yangını olaylarının” artan sıklığı emisyonların da artmasına neden oluyor.
Merkezi Çin’in Shenyang kentinde bulunan CAS Uygulamalı Ekoloji Enstitüsü’nden çalışmanın ortak yazarı Xu Wenru, ‘aşırı orman yangınları’ teriminin genellikle ortalama bir orman yangınıyla karşılaştırıldığında tüm alanı yakıp kül eden yangınları ifade ettiğini söyledi. Bu tip yangınlar daha geniş alanda, daha uzun süre devam eder ve daha büyük bir etki bırakır.
Çalışma, özellikle kuzey ormanlarındaki yangınlardan kaynaklanan emisyonların “hızla artan bir eğilim gösterdiğini” ortaya koydu.
Xu, orman yangınlarının sayısının artmasının kısmen iklim değişikliğinin neden olduğu sık görülen sıcak hava dalgaları ve kuraklıklardan kaynaklandığını söyledi. İnsan faaliyetleri de bir rol oynuyor: “Birçok orman yangını aslında insanlar tarafından, örneğin geceleri ısınmak için ateş yakıldığında, havai fişek atıldığında veya sigara içilmesi nedeniyle meydana geldi.”
CAS’ın Pekin’deki Atmosfer Fiziği Enstitüsü’nden meteorolog Zhou Tianjun, raporu şok edici buldu. Özellikle, 2001 ile 2022 yılları arasında çıkan yangınlarda yanan orman alanının ortalama olarak, o dönemde insanlar tarafından her yıl ekilen ormanların büyüklüğünün 11 katı olduğunu gösteren bir rakama dikkat çekti: “Ağaç ekimi, karbon yutaklarını artırmanın önemli bir yolu olarak görülüyor ancak bu rakam, ağaç ekimi çabalarının orman yangınları karşısında ne denli güçsüz olduğunu gösteriyor.”
Rekor Kıran Yangınlar
Rapor, 2018 ile 2023 yılları arasında meydana gelen ve her biri havaya 600 milyon tondan fazla CO2 salan 10 aşırı orman yangını olayını öne çıkarıyor. Bu yangınlar, her biri geniş ormanlara sahip olan beş ülkede yoğunlaştı: Rusya, Brezilya, Kanada, Avustralya ve Endonezya.
Emisyon listesinin başında bu yıl dünyanın kuzey ormanlarının %28’ine ev sahipliği yapan Kanada’yı kasıp kavuran rekor kıran yangın geliyor. 2023 yılında ülke genelinde 6.700’den fazla yangın çıktı ve Norveç’in neredeyse yarısı kadar olan toplam 18,5 milyon hektarlık alan yandı.
CAS raporu, bu yıl Kanada’daki orman yangınlarının Ekim ayı itibarıyla 1,5 milyar tondan fazla CO2 saldığını ve önceki 22 yılda ülkedeki tüm orman yangınlarından kaynaklanan emisyonların toplamını aştığını ortaya çıkardı.
Orman yangınları ve diğer kontrol edilemeyen yangın türlerinin etkilerinin önümüzdeki yıllarda dünya çapında daha da kötüleşmesi bekleniyor.
Atlanta’daki Georgia Teknoloji Enstitüsü’nde atmosfer bilimci profesör Wang Yuhang, raporun kendi çalışmasını tamamladığını söylüyor. Bu çalışma, 2050’lerde küresel yangın alanlarında 2000’li yıllara kıyasla kabaca %20’lik bir artış olduğunu gösteriyor.
Wang, “Daha da şaşırtıcı olanı, küresel yangın karbon emisyonlarının iki katına çıkması bekleniyor; bu da yangının gelecekte kısa vadeli zaman dilimlerinde daha önemli bir karbon kaynağı olarak ortaya çıkacağını gösteriyor” diye ekledi.
Wang, raporun ülkelerin orman yangınlarından kaynaklanan karbon emisyonlarını ulusal iklim planlarına dahil etmeleri ve bu emisyonlar için bir izleme, raporlama ve doğrulama sistemi kurmaları gerektiği yönündeki önerisini yineledi.
