İklim krizinin etkilerine dair yayımlanan yeni bir rapora göre, iklim krizine karşı mücadelenin yetersiz kalması nedeniyle her yıl milyonlarca insan yaşamını yitiriyor. Öyle ki artan ısı yüzünden her dakikada bir insan ölüyor…
İklim krizinin sağlık üzerindeki etkilerine dair yayımlanan kapsamlı bir rapor, yükselen küresel ısının artık dünya genelinde her dakikada bir kişinin ölümüne neden olduğunu ortaya koydu.
Raporda, dünyanın fosil yakıtlara olan bağımlılığının toksik hava kirliliğine, orman yangınlarına ve dang humması gibi hastalıkların yayılmasına da yol açtığı, küresel ısınmayla mücadeledeki başarısızlık nedeniyle her yıl milyonlarca insanın hayatını kaybettiği belirtildi.
Bugüne kadar yapılan en kapsamlı rapor olarak tanımlanan Lancet Countdown on Health and Climate Change 2025 raporu, University College London liderliğinde, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) işbirliğiyle hazırlandı ve 70’ten fazla akademik kurum ve BM ajansından 128 uzman tarafından hazırlandı.
Çalışma, Donald Trump gibi liderlerin iklim politikalarını iptal etmesi ve petrol şirketlerinin yeni rezervleri sömürmeye devam etmesiyle birlikte sağlık üzerindeki tahribatın daha da kötüleşeceğine dikkat çekiyor.
Araştırmacılar, 2023 yılında hükümetlerin fosil yakıt şirketlerine günde 2,5 milyar dolar doğrudan sübvansiyon verdiğini, aynı zamanda yüksek sıcaklıklar nedeniyle insanların tarlalar ve inşaatlar gibi açık alanlarda çalışamamalarından dolayı yaklaşık aynı miktarda gelir kaybı yaşandığını tespit etti.
Rapora göre ayrıca kömür kullanımının azaltılması son 10 yılda günde yaklaşık 400 kişinin hayatını kurtardı. Ancak uzmanlar, fosil yakıtların mevcut oranlarda finanse edilmeye devam edilmesi halinde, sağlıklı bir geleceğin mümkün olmadığını vurguluyor.
2012-2021 Arasında Sıcak Hava Nedeniyle 546 Bin Kişi Öldü
Raporun baş yazarı, University College London’dan Dr. Marina Romanello, fosil yakıtlara olan bağımlılık sona ermedikçe yıkımın artmaya devam edeceğini vurgulayarak şunları söyledi:
“İklim değişikliğini hafifletme ve artık kaçınılmaz olan iklim değişikliğine uyum sağlama konusundaki gecikmemiz nedeniyle her yıl milyonlarca insanın öldüğünü görüyoruz. Önde gelen liderlerin, hükümetlerin ve şirketlerin iklim taahhütlerinden geri adım attığını ve insanları giderek daha fazla tehlikeye attığını gözlemliyoruz.”
Nitekim rapora göre, artan ısıya bağlı ölümlerin oranı 1990’lardan bu yana %23 artış gösterdi. 2012 ile 2021 yılları arasında ise yılda ortalama 546 bin kişi sıcaktan hayatını kaybetti.
Avustralya’daki Sydney Üniversitesi’nde akademisyen olan ve analiz ekibinde yer alan Prof. Ollie Jay, bu durumun yol boyunca her dakikada bir kişinin sıcaktan ölmesi anlamına geldiğini ve bu sayının arttığını belirterek ekledi: “İnsanlara sürekli olarak sıcak stresinin herkesi etkileyebileceğini ve ölümcül olabileceğini vurguluyoruz. Bence birçok insan bunun farkında değil ve aslında her sıcaklığa bağlı ölüm aslında önlenebilir ölüm.”
Çevre hukuku firması ClientEarth’in CEO’su Laura Clarke ise şu anda iklim sonuçları çağında yaşadığımızı hatırlatarak, “Nedensellik bilimi, iklim davaları ve tabandan gelen aktivizm güçlendikçe, iklim etkileri nedeniyle hesap verme meselesi artık ‘olacak mı’ değil, ‘ne zaman olacak’ sorusuna dönüştü” dedi.
Fosil Yakıt Üretimine Sübvansiyon Tüm Hızıyla Devam Ediyor
Rapora göre, son dört yılda ortalama bir kişi her yıl 19 gün boyunca yaşamı tehdit eden sıcaklıklara maruz kaldı. Halbuki bu günlerin 16’sı, insan kaynaklı küresel ısınma olmasaydı yaşanmayacaktı.
Genel olarak yüksek sıcaklıklara maruziyet, 2024 yılında rekor düzeyde 639 milyar saatlik işgücü kaybına neden oldu. Bu da en az gelişmiş ülkelerde ulusal GSYİH’nin %6’sına denk gelen ekonomik kayıplar anlamına geliyor.
Fosil yakıtların yakılmaya devam edilmesi yalnızca gezegeni ısıtmakla kalmıyor, aynı zamanda hava kirliliği üreterek her yıl milyonlarca insanın ölümüne yol açıyor. Rapora göre, giderek artan sıcak ve kurak koşulların körüklediği orman yangınları, duman nedeniyle yaşanan ölümlere eklenerek 2024 yılında rekor düzeyde 154 bin can kaybına neden oldu.
Kuraklıklar ve sıcak hava dalgaları ise tarım ürünlerine ve hayvancılığa zarar verdi. 2023 yılında 1981–2010 yılları arasındaki yıllık ortalamaya kıyasla 123 milyon daha fazla insan gıda güvencesizliği yaşadı.
Tüm bu zararlara rağmen, dünya hükümetleri 2023 yılında fosil yakıtlara 956 milyar dolar doğrudan sübvansiyon sağladı. Üstelik 2023 yılı, 2024 onu geçene kadar, o zamana kadar kaydedilen en sıcak yıl olmuştu. Araştırmacılar bu miktarın, 2024’teki BM iklim zirvesi (COP29) sırasında, iklim açısından en kırılgan ülkelere destek amacıyla taahhüt edilen yıllık 300 milyar doların çok üzerinde olduğunu belirtti.
Rapora göre Suudi Arabistan, Mısır, Venezuela ve Cezayir’in de aralarında bulunduğu 15 ülke, ulusal sağlık bütçelerinden daha fazla parayı fosil yakıt sübvansiyonlarına harcadı.
Dünyanın en büyük 100 fosil yakıt şirketi ise Mart 2025’e kadar olan dönemde üretim projeksiyonlarını artırdı. Bir yandan da bankalar da bu genişlemeyi destekliyor. Fosil yakıt sektörüne en çok kredi veren 40 banka, 2024’te toplam 611 milyar dolar yatırım yaparak son beş yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Buna karşılık, yeşil enerji sektörüne verilen krediler 532 milyar dolarda kaldı…
