Afrikalı liderler kıtanın ilk iklim zirvesinde, karbon kredileri veya denkleştirmeler gibi piyasaya dayalı finansman araçlarını zorluyor.
Kenya Devlet Başkanı William Ruto’nun kıtanın ilk iklim zirvesinin açılışını yaptığı Pazartesi günü, Afrika’nın karbon kredisi üretimini 2030 yılına kadar 19 kat artırmaya yönelik girişime yüz milyonlarca dolarlık taahhüt sağlandı.
En çok beklenen anlaşmalardan birinde Birleşik Arap Emirlikleri’nden (BAE) yatırımcılar, geçen yıl Mısır’ın COP27 zirvesinde başlatılan Afrika Karbon Piyasaları Girişimi’nden (ACMI) 450 milyon dolarlık karbon kredisi satın almayı taahhüt etti.
Ruto delegelere şunları söyledi: “Yeşil büyümeyi sadece bir iklim zorunluluğu olarak değil, aynı zamanda Afrika ve dünyanın sermayeye dönüştürmeye hazır olduğu milyarlarca dolarlık ekonomik fırsatlar kaynağı olarak görmeliyiz.”
Afrikalı liderler, genellikle gelişmekte olan ülkelerde ağaç dikmek veya daha temiz yakıtlara geçmek gibi emisyonları azaltan projelerle üretilebilecek karbon kredileri veya denkleştirmeler gibi piyasaya dayalı finansman araçlarını zorluyor.
Şirketler, iklim hedeflerine ulaşmaya yardımcı olmak amacıyla kendi operasyonlarından kesemedikleri emisyonları dengelemek için karbon kredileri satın alabilecek. Bir kredi, bir ton karbondioksitten tasarruf etmeye veya karbon dioksitten kaçınmaya eşdeğer.
Nairobi’deki üç günlük zirvenin organizatörleri, Afrika’nın sel, kuraklık ve kıtlığın kurbanı olmaktan ziyade iklim yatırımları için bir varış noktası olduğunu göstermeyi hedeflediklerini söylüyor.
Afrika hükümetleri, karbon kredilerini ve diğer piyasaya dayalı finansman araçlarını, zengin dünyadaki bağışçılardan gelmesi yavaş olan fonları harekete geçirmek için kritik olarak görüyor.
Ofset piyasasının değeri 2021’de yaklaşık 2 milyar dolar civarındaydı ve Shell ve Boston Consulting Group, Ocak ayında bu rakamın 2030 yılına kadar 10 milyar ila 40 milyar dolar arasına ulaşabileceğini tahmin ediyor.
Zirvedeki bazı konuşmacılar, yatırımcıların kıtayı hâlâ çok riskli olarak tanımlamaları nedeniyle iklim finansmanını hızlandırma yönünde çok az ilerleme gördüklerini söyledi.
Kâr amacı gütmeyen İklim Politikası Girişimi tarafından geçen yıl hazırlanan bir rapora göre Afrika, iklim etkileriyle başa çıkmak için ihtiyaç duyduğu paranın yalnızca %12’sini aldı.
BM iklim danışmanı Bogolo Kenewendo, “Bir Afrika ülkesinin iklim finansmanını çekme konusunda herhangi bir başarısı olmadı” dedi.
Afrika Kalkınma Bankası başkan yardımcısı Kevin Kariuki, açıklanan anlaşmaların “memnuniyetle karşılandığını” ancak yeterli olmadığını söyledi.
Afrika devletlerinin Kasım ayının sonunda Dubai’de yapılacak COP28 BM iklim zirvesinde, Uluslararası Para Fonu’ndaki özel çekme haklarının genişletilmesi için baskı yapacaklarını ve bu hakların kaldıraçla 500 milyar dolar değerinde iklim finansmanının kilidini açacağını söyledi.
Zirveye bugün 20’den fazla cumhurbaşkanı ve hükümet başkanının katılması bekleniyor. Liderler, bu ayın sonunda yapılacak BM iklim konferansı ve COP28 öncesinde Afrika’nın pozisyonunu özetleyen bir bildiri yayımlamayı planlıyorlar.
Yatırımlar
Petrol üreten BAE, kendisini Afrika’da iklim finansmanı lideri olarak konumlandırıyor.
Özel sektör oyuncularından oluşan bir koalisyon olan BAE Karbon İttifakının 450 milyon dolarlık taahhüdü, BAE Bağımsız İklim Değişikliği Hızlandırıcıları’nın (UICCA) yatırım yöneticisi Hassaan Ghazali tarafından açıklandı.
İklim değişikliği konusunda uzman bir yatırım ve danışmanlık firması olan HSBC Asset Management and Pollination’ın ortak girişimi olan Climate Asset Management da ACMI kredisi üretecek projelere 200 milyon dolarlık yatırım yapacağını duyurdu.
İngiltere, zirve sırasında 49 milyon pound (62 milyon dolar) değerindeki İngiltere destekli projelerin açıklanacağını söylerken, Almanya yeşil projelere para kazandırmak için Kenya ile 60 milyon euro (65 milyon dolar) borç takası yapacağını duyurdu.
Pek çok Afrikalı kampanyacı zirvenin iklim finansmanı yaklaşımına karşı çıktı ve yaklaşık 500 kişi protesto etmek için Pazartesi günü Nairobi şehir merkezinde yürüdü.
Eylemciler; karbon kredilerinin, daha zengin ülke ve şirketler tarafından sürdürülen kirliliğin bahanesi olduğunu, bunun yerine “iklim borçlarını” doğrudan tazminat ve borç hafifletme yoluyla ödemeleri gerektiğini savundu.
COP28 Başkanı Sultan Al Jaber, karbon piyasalarının önemli bir araç olduğunu ancak “ortak olarak kabul edilen standartların eksikliğinin bunların bütünlüğünü zedelediğini ve değerlerini azalttığını” söyledi.
