Dünyanın en yoksul kesimleri temel gıda maddelerine erişmekte zorlanırken, bu sorunun daha fazla yetersiz beslenmeye, siyasi çalkantılara ve toplumsal huzursuzluğa yol açmasından endişe ediliyor.
Yeni bir araştırma, geçen yıl İngiltere’de patates, Güney Kore’de lahana, Hindistan’da soğan ve Gana’da kakao fiyatlarındaki artışların, “2020 öncesindeki tüm tarihsel emsalleri aşan” aşırılıklara dayandığını ortaya koydu.
Bu tür fiyat artışları toplumun en yoksul kesimini etkilemekle kalmıyor, aynı zamanda dünya çapında domino etkisi yaratıyor.
Dünya kakao üretiminin %60’ının yapıldığı Gana ve Fildişi Sahili’nde 2023 sonu ve 2024 başında yaşanan kuraklığın ardından Şubat 2024’te eşi benzeri görülmemiş sıcaklıklar, emtianın küresel fiyatlarında %300’lük bir artışa yol açtı.
İngiltere Enerji ve İklim İstihbarat Birimi (ECIU), Avrupa Merkez Bankası (ECB), Gıda Vakfı, Barselona Supercomputing Center ve Potsdam İklim Etkisi Araştırma Enstitüsü’nden oluşan ekibin raporuna göre, temel gıda maddelerinin yüksek fiyatları, düşük gelirli hanelerin pahalı meyve ve sebze tüketimini azaltmasıyla halk sağlığını etkileyebilir.
Çalışmada, 2022-2024 yılları arasında 18 ülkede fiyat artışlarının sıcaklık, kuraklık ve yoğun yağışla ilişkili olduğu örnekler incelendi. Gıda fiyatlarındaki artışların daha geniş bir ekonomik etkiye sahip olabileceğini; enflasyonu artırabileceğini ve örneğin faiz oranlarını düşürmeyi zorlaştırabileceğini ortaya koydu. Raporda ayrıca, “yüksek enflasyon oranlarının modern demokrasilerde seçim sonuçlarını doğrudan etkileyebileceği” belirtiliyor.
Barselona Supercomputing Center’da görevli raporun başyazarı Maximilian Kotz, “Geçtiğimiz yıl ABD’deki seçimlerde yaşam maliyetinin rol oynadığı açık” derken şöyle devam etti:
“Net sıfır emisyona ulaşana kadar aşırı hava olayları daha da kötüleşecek, ancak bu durum halihazırda tüm dünyada ekinlere zarar veriyor ve gıda fiyatlarını artırıyor. İnsanlar, hayatlarında gördükleri iklim etkileri listesinde, aşırı sıcaklardan sonra ikinci sırada artan gıda fiyatlarının olduğunu fark ediyor. Ne yazık ki, gıda fiyatları arttığında, düşük gelirli aileler genellikle daha az besleyici, daha ucuz gıdalara yönelmek zorunda kalıyor. Bu tür beslenmenin kanser, diyabet ve kalp hastalıkları gibi bir dizi sağlık sorunuyla bağlantılı olduğu ortaya çıktı.”
Austin’deki Teksas Üniversitesi’nden Raj Patel ise “Gıda fiyatlarındaki enflasyon her zaman politiktir” dedi. Örneğin, büyük bir buğday üreticisi olan Rusya’da 2010 yılında aşırı sıcaklar nedeniyle ekmek fiyatları fırlayınca arzı korumak için ülke ihracatı engelledi ve bu da buğday fiyatlarının küresel çapta fırlamasına yol açtı. Mozambik’te ise halk sokaklara döküldü.
